«Δεν πρέπει να θυμώνουμε, αλλά να εξηγούμε τις διαφορές ώστε να σπάσουμε τα στερεότυπα και να μάθουμε»
Την Ασπασία δεν τη θυμώνει η ερώτηση «γιατί δεν έφυγε να σωθεί». Ξέρει ότι για κάποιο λόγο τίθεται κάθε φορά που μια γυναικοκτονία έρχεται στο φως της επικαιρότητας, ότι για κάποιο λόγο η κοινωνία αναζητεί ευθύνες στο θύμα. Και ο λόγος που ίδρυσε το κίνημα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας Strong Me είναι για να μπορεί να απαντά στις ίδιες ερωτήσεις, ξανά και ξανά, μέχρι και οι τελευταίες αμφιβολίες να διαλυθούν και όλοι να κοιτάξουν το πρόβλημα κατάματα.
Διάφορα στάδια
«Κανείς δεν ξεκινά μια ωραία ημέρα να σακατέψει στο ξύλο μια γυναίκα», λέει, έχοντας πικρή ίδια εμπειρία, αλλά και μιλώντας καθημερινά με γυναίκες από όλη την Ελλάδα. «Η κακοποίηση έχει πάρα πολλά στάδια. Ξεκινά με σημάδια που δεν έχουμε μάθει να αντιλαμβανόμαστε, όπως η υπερβολική ζήλια, ότι μιλάει για γάμους και παιδιά από πολύ νωρίς στη σχέση ή αρχίζει τα “μη φορέσεις αυτό, θα σε κοιτάνε όλοι”. Αυτά είναι πράγματα που στην αρχή μιας σχέσης φαίνονται έως και κολακευτικά. Ομως μετά τον γάμο αυτά τα σημάδια εντείνονται. «Δεν θα βγεις έξω χωρίς συνοδεία», «σου απαγορεύω να φορέσεις αυτό» κ.λπ. Μέχρι αυτό το σημείο η κοινωνία σχεδόν σιγοντάρει. Είναι κοινή πεποίθηση, άλλωστε, ότι μια γυναίκα μετά τον γάμο πρέπει να κρατάει χαμηλότερο προφίλ.
Λεκτικές επιθέσεις
«Ακολουθεί η λεκτική βία, η οικονομική βία, “δεν θα έρχονται σπίτι φίλοι σου και συγγενείς”. Ακόμη και τότε η γυναίκα μπορεί να σκεφτεί, “εντάξει, ας μη χαλάσουμε τις καρδιές μας”. Μετά αρχίζει η απαξιωτική συμπεριφορά, “εσύ φταις που φέρομαι έτσι”. Το κακοποιητικό πρόσωπο διαδέχεται το “αγγελικό” που ζητάει συγγνώμη, ένας Δόκτωρ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ στο ίδιο σου το σπίτι. Καμία γυναίκα δεν θέλει να το παραδεχθεί. Σε άλλους μπορεί να αναγνωρίζει την κακοποίηση, αλλά στην ίδια όχι. Εμένα με αγαπάει, δεν είμαστε το ίδιο. Είχε κακή μέρα στη δουλειά, τον επηρεάζει η μητέρα του. Κάπου εκεί το παιχνίδι χάνεται. Στο τέλος, οι θύτες γίνονται πολύ χειριστικοί. “Ποιος θα γυρίσει να κοιτάξει εσένα;”, “πού θα πας με δυο παιδιά;”». Σε όλα αυτά, ας προσθέσουμε ότι μετά ένα περιστατικό βίας το θύμα πρέπει να πάει μόνο του στο νοσοκομείο, στον ιατροδικαστή, στην αστυνομία, στον δικηγόρο, στον ψυχολόγο. «Στην Ισλανδία, που είναι χώρα-πρότυπο στα θέματα αυτά, μετά την καταγγελία μπαίνει σε κίνηση ένας μηχανισμός και λειτουργούν όλα αυτόματα».
Το Strong Me
Η κοινωνία δεν γνωρίζει το βάθος του προβλήματος, σε πόσα σπίτια κρύβεται, λέει η Ασπα, που έστησε το Strong Me, μετά το ξέσπασμα του MeToo, με σκοπό να γίνει ένας φορέας που θα ενώνει όλους τους φορείς γύρω από την κακοποίηση, ένας δίαυλος επικοινωνίας. «Εξω από τα αστικά κέντρα είναι τρομακτικό το πρόβλημα. Εχουμε πάει στην άγονη γραμμή, στην παραμεθόριο, παντού. Υπάρχουν περιοχές χωρίς κοινωνικές υπηρεσίες. Κάναμε ημερίδες στις οποίες δεν εμφανίστηκε κανείς. Και όμως, μόνο και μόνο από τις αφίσες, υπήρξαν γυναίκες που σήκωσαν το τηλέφωνο και επικοινώνησαν».
Πρόληψη έμφυλης βίας
Στις 23-25 Σεπτεμβρίου, το Strong Me διοργανώνει στο Σεράφειο το 2ο ετήσιο φεστιβάλ για την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας, με τη συμμετοχή 32 φορέων από όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, υπό την αιγίδα της γ.γ. Ισότητας και της ΚΕΔΕ.
Στο πλαίσιο του φεστιβάλ, θα συναντηθούν για πρώτη φορά εκπρόσωποι των επιμέρους δημοτικών επιτροπών ισότητας, ενώ θα πραγματοποιηθεί ανοιχτή συζήτηση για τη γυναικοκτονία με τη συμμετοχή και συγγενών δολοφονημένων γυναικών. «Οσο δεν αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα δημιουργούμε τη νέα γενιά γυναικοκτόνων. Ομως, δεν πρέπει να θυμώνουμε, αλλά να εξηγούμε τις διαφορές ώστε να σπάσουμε τα στερεότυπα και να μάθουμε», υπογραμμίζει η Ασπασία Θεοφίλου.
Ξεχωριστό αδίκημα, με νόμο, στην Κύπρο
«Εννέα το 2019, πέντε το 2020, πέντε το 2021, μία το 2022… μέχρι στιγμής. Κάθε αριθμός αντιστοιχεί σ’ έναν άνθρωπο και συγκεκριμένα σε μία γυναίκα. (…) Ολες έχασαν τη ζωή τους επειδή ήταν γυναίκες. Ολες δολοφονήθηκαν από άντρες που εμπιστεύτηκαν. Πρώην και νυν συζύγους, συντρόφους, αδελφούς, πατεράδες, που τις θεώρησαν κτήμα τους, που ασκούσαν εξουσία πάνω τους, που είχαν την πεποίθηση ότι μπορούν εκείνοι να αποφασίζουν για τη ζωή τους… Για το πώς σκέφτονται, τι φοράνε, πώς μιλάνε, ποιον αγαπάνε… Ακόμη και για το πόσο θα ζήσουν».
Ετσι ξεκινούσε στις 8 Ιουλίου η ομιλία της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κύπρου, Αννίτας Δημητρίου, ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής κατά την ιστορική συνεδρίαση, στην οποία με 38 ψήφους υπέρ και 4 κατά ψηφίστηκε η θέσπιση της «γυναικοκτονίας» ως ιδιώνυμου αδικήματος, ενσωματωμένου στον ειδικό νόμο για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας προς τις γυναίκες και της ενδοοικογενειακής βίας.
Η Κύπρος είναι μία από τις πρώτες χώρες της Ευρώπης που αναγνώρισε τη γυναικοκτονία ως ξεχωριστό αδίκημα, η οποία ορίζεται ως η θανάτωση γυναίκας ως αποτέλεσμα άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο, βασανισμού και μισογυνισμού αλλά και άσκησης ενδοοικογενειακής βίας.
«Γιατί επιμένουμε στη σημαντικότητα του όρου “γυναικοκτονία”; Γιατί κωδικοποιεί, νοηματοδοτεί και ονοματίζει την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας. Οφείλουμε λοιπόν να λέμε τα γεγονότα με το όνομά τους», είπε η κ. Δημητρίου.
