“Δεύτε του Χριστού ο μελισσών”

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ

«Δεύτε του Χριστού ο μελισσών· Δεύτε φιλομάρτυρες πάντες, νυν εορτάσωμεν, την κοινήν πανήγυριν Νεομαρτύρων Χριστού· ούτοι γαρ ανεδείχθησαν, υστέροις εν χρόνοις, δόξα και στερέωμα της ημών πίστεως· γένους ημετέρου προστάται· πάντων ασθενών ιατήρες, και των θλιβομένων παρακλήτορες».

Με αυτούς τους λόγους, ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης εγκωμιάζει τους Αγίους Νεομάρτυρες, των οποίων την ετήσια σύναξη εορτάζει η Εκκλησία μας.

Τρίτη Κυριακή από την εορτή των Αγίων Πάντων και ο ιερός συναξαριστής μάς σημειώνει : «Μνήμη πάντων των αγίων νεοφανών του Χριστού μαρτύρων των μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως μαρτυρησάντων».

Είναι τα πρόσωπα εκείνα που στο ζοφερό χειμώνα της δουλείας δεν δέχθηκαν να αρνηθούν την πίστη στο πρόσωπο του Χριστού και την ιδιότητα του Χριστιανού και έτσι, πλήρωσαν την άρνησή τους με φρικτά βασανιστήρια και στο τέλος με την ίδια τους τη ζωή.

Η εμφάνιση τους κατά τη δύσκολη και σκοτεινή εκείνη περίοδο που «όλα τά ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά», φανερώνει συγχρόνως και την ταυτότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, της μόνης Εκκλησίας, αφού δεν υπάρχουν άλλες Εκκλησίες, παρά μόνο αυτή, ως η «Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία», καθώς ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως. Και η ταυτότητα της Εκκλησίας μας δεν ήταν άλλη παρά η ίδια με αυτήν της αρχαίας Εκκλησίας των παλαιών Μαρτύρων. Έτσι η Ορθοδοξία είναι η φυσική συνέχεια της χριστιανικής αρχαιότητος με την οποία συνδέεται οργανικά και αδιάσπαστα. Και, όπως τότε υπήρχε το ενθουσιαστικό στοιχείο που διέκρινε τους Μάρτυρες, έτσι και τώρα, το ίδιο στοιχείο εμφανίζεται στα πρόσωπα των Νεομαρτύρων, οι οποίοι με τη θεληματική τους προσέλευση στο μαρτύριο φανερώνουν ότι ο Χριστός «χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας».

Τον ακριβή αριθμό των Νεομαρτύρων δεν τον γνωρίζουμε μέχρι σήμερα εξαιτίας των ιδιαιτέρων συνθηκών που επικρατούσαν τότε, της έλλειψης ελεύθερης επικοινωνίας αλλά και του δισταγμού της Εκκλησίας να ανακηρύξει επίσημα έναν Νεομάρτυρα ως Άγιο για να μην ερεθίσει τους κατακτητές.

Τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα στολίζουν την αγία τους μορφή.

Πρώτον. Στον ευρύ κατάλογο των Νεομαρτύρων υπάρχουν όχι μόνο Κληρικοί και Μοναχοί, αλλά και πολλοί λαϊκοί και απλοί άνθρωποι της καθημερινής ζωής, άνδρες και γυναίκες, που έκαναν διάφορα επαγγέλματα. Έχουμε Νεομάρτυρες με την ιδιότητα του παντοπώλη, του κηπουρού, του ναύτη, του εμπόρου, του γουναρά, του ζωγράφου, του κτίστη, του ψαρά. Είναι οι άνθρωποι της καθημερινότητας οι οποίοι ήταν στολισμένοι με τη σεμνότητα και τη σωφροσύνη, την ευλάβεια και την απλότητα, αλλά κυρίως τη θερμή πίστη στο πρόσωπο του Χριστού.

Κι όταν έφθασε η μεγάλη ώρα της μαρτυρίας για το Χριστό, την έδωσαν πρόθυμα μένοντας πιστοί στο βάπτισμα που έλαβαν και στην ιδιότητα που είχαν. Δεν έδιναν σημασία στις υποσχέσεις των κατακτητών και σε όλα εκείνα τα οποία τους προσέφεραν. Έδειχναν την αποστροφή τους στη μουσουλμανική θρησκεία και, με το ζήλο που πυρπολούσε την καρδιά τους, ομολογούσαν το όνομα του Χριστού. Έφθαναν μάλιστα στο σημείο να κάνουν συγχρόνως και ολόκληρη διδασκαλία για την Αγία Τριάδα και το πολίτευμα της Εκκλησίας μας, φωτισμένοι από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος σύμφωνα με το λόγο του Χριστού : «εγώ γαρ δώσω υμίν στόμα και σοφίαν η ου δυνήσονται αντειπείν ουδέ αντιστήναι πάντες οι αντικείμενοι υμίν».

Δεύτερον. Τα πρόσωπα αυτά, που έλαμψαν στον καιρό της δουλείας και απετέλεσαν την κύρια αντίσταση απέναντι στον κατακτητή, διέθεταν επίσης τη σταθερότητα. Δεν δείλιαζαν μπροστά στα βασανιστήρια. Τα θεωρούσαν ως μέσα που στερέωναν την πίστη τους και ως μία εκδήλωση αφοσιώσεως στο πρόσωπο του Χριστού. Έτσι, ο Αγιορείτης Άγιος, στους βίους τους οποίους συνέγραψε, θα τονίσει ιδιαιτέρως «το θάρρος, την ευψυχία, την καρτερία, την υπομονή, την αγάπη, τη συγχωρητικότητά τους. Η αγία νεομάρτυς Χρυσή χαρακτηρίζεται αρρενόφρων και γενναιόψυχος. Ο Άγιος Νικήτας ο Νισύριος, αν και έφηβος, είχε γενναίο ανδρικό φρόνημα. … Στη φυλακή όπου ήταν κρεμασμένη η Αγία Κυράννα έξαφνα έλαμψε φως μέγα καταβαίνον από την σκεπήν, ωσάν αστραπή, το οποίον περικυκλώνοντας το σώμα της μάρτυρος, εξεχύθη και εις όλην την φυλακήν και εφώτιζεν αυτήν ωσάν να έμπαινε μέσα ήλιος… Οι τούρκισσες εφώναζαν ότι το κρίμα της πτωχής Ρωμαίας μας έφθασε και έπεσε αστραπή να μας καύση, ο δε δεσμοφύλαξ έτρεμεν από τον φόβον όλος».

Και αυτή η σταθερότητα ήταν αποτέλεσμα της ζωντανής παρουσίας του Χριστού. Η θεϊκή δύναμη έκανε τους Μάρτυρες να χαίρουν τα βασανιστήριά τους και την παραμονή τους στη φυλακή να την παρομοιάζουν με χαροποιό συμπόσιο.

Και ένα τρίτο γνώρισμα είναι η προσφορά τους. Συγκράτησαν τη χριστιανική πίστη και διδασκαλία στα δύσκολα εκείνα χρόνια της υποταγής και της δουλείας. Η θυσία τους προκαλούσε συγκίνηση και δέος στις ψυχές των χριστιανών και ήταν ισχυρότερη από πολλές διδασκαλίες και νουθεσίες.

Η προσφορά τους αυτή δεν ήταν σημαντική μόνο για την Εκκλησία, αλλά συγχρόνως και κυρίως προς το Έθνος. Γιατί απλούστατα ο Ελληνισμός και ο Χριστιανισμός είναι συνυφασμένοι στενά και άρρηκτα. Και εκείνος που έμεινε πιστός και μαρτυρούσε για την πίστη του Χριστού, δεν έχανε και την ιδιότητα του Ρωμιού. Αυτός όμως που γινόταν εξωμότης, δεν έχανε μόνο την πίστη, αλλά και την ιδιότητα του Έλληνα. Γι’ αυτό έχει γραφεί ότι οι Νεομάρτυρες είναι οι πρόμαχοι της ελευθερίας και συγχρόνως της ελληνικής ανεξαρτησίας.

Δεν λύγισαν απ’ το ζυγό και την αιχμαλωσία και πλήρωσαν με τη ζωή τους την άρνησή τους να υποταχθούν στο θέλημα του κατακτητή, όμως ακτινοβολούν στο στερέωμα της ιστορίας και στη Βασιλεία των Ουρανών. Μπορεί στα μάτια των κατακτητών να έμοιαζαν ηττημένοι και θανατωμένοι, στην πραγματικότητα όμως, «το γένος το ασθενές νυν εθριάμβευσε των δυναστών τας αρχάς και τας εξουσίας του σκότους· και οι Μάρτυρες ως ήλιοι λαμπροί λάμπουν μέσα στην νύκτα της δουλείας και ως άγκυρες στέρεες εν καιρώ της τρικυμίας», όπως τους εγκωμιάζει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.

Σ’ αυτά τα πρόσωπα οφείλουμε ευγνωμοσύνη, τιμή και σεβασμό. Δεν θα είχαμε την πολυπόθητη ελευθερία από τη σκλαβιά και την τυραννία εάν δεν είχαμε τα πρόσωπα των Νεομαρτύρων, καθώς και όλων των άλλων αγωνιστών που πίστευαν στο Χριστό και έπιασαν τα όπλα «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία».

Τέτοια πρόσωπα χρειάζονται και σήμερα στην κατάξερη εποχή μας και στο βαθύ σκοτάδι της απιστίας, της αθεΐας και της αρνήσεως που μαστίζει τον τόπο μας.

Ας τους παρακαλέσουμε, μαζί με τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, να μεσιτεύουν ολόψυχα προς τον Άγιο Θεό ώστε να παρατείνει το έλεός Του για την πατρίδα μας, αλλά και τον κόσμο ολόκληρο.

Ας ασπασθούμε, ακόμη, τα χαριτόβρυτα λείψανά τους, που δέχθηκαν φοβερά βασανιστήρια, με τα οποία «εξέπληξαν τους αγγέλους, τραυμάτισαν τους δαίμονες, λύπησαν τους αλλοπίστους, χαροποίησαν την Εκκλησία του Χριστού, παρηγόρησαν τους αιχμαλώτους αδελφούς τους, αγίασαν τους τόπους στους οποίους μαρτύρησαν, ευλόγησαν τον αέρα με την άνοδο των ψυχών τους» και αγιάζουν και εμάς σήμερα με την παρουσία τους.

Άγιοι Νεομάρτυρες, οι εν ουρανοίς ηνωμένοι αλλήλοις, πρεσβεύσατε απαύστως υπέρ των ψυχών ημών.