Το εμμονικό καθάρισμα τόσο του σώματος όσο και του σπιτιού είναι από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής (OCD).
Πρόκειται για μια αγχώδη διαταραχή, κατά την οποία οι ασθενείς εκδηλώνουν ανεξέλεγκτες σκέψεις και ψυχαναγκασμούς, επαναλαμβάνοντας συνεχώς κάποιες συμπεριφορές, συχνά με τη μορφή τελετουργίας.
Οι περισσότεροι πάσχοντες αναγνωρίζουν ότι η συμπεριφορά τους είναι υπερβολική, αλλά τους είναι πολύ δύσκολο να το αντιμετωπίσουν. Δεν μπορούν να ελέγξουν τις σκέψεις που τους οδηγούν σε επαναλαμβανόμενες ανούσιες πράξεις.
Η συμπεριφορά τους επηρεάζει αρνητικά την προσωπική και κοινωνική τους ζωή.
Σε πολλές περιπτώσεις, το ψυχαναγκαστικό καθάρισμα εμφανίζεται σε περιόδους πίεσης και στρες. Σύμφωνα με έρευνες, πολλοί εκδηλώνουν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, όπως το καθάρισμα, γιατί έτσι νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο.
Το καταναγκαστικό πλύσιμο του σώματος ή η απολύμανση των χεριών, συνήθως συνδέεται με το φόβο των μικροβίων, καθώς ανησυχούν ότι θα κολλήσουν κάτι ή θα προκαλέσουν αρρώστιες σε άλλους.
Η απολύμανση των χεριών συνήθως ακολουθείται συγκεκριμένη διαδικασία, που περιλαμβάνει τον καθαρισμό του κάθε δαχτύλου ξεχωριστά.
Τα χέρια τους μπορεί να κοκκινίσουν, να σκάσουν και βγάλουν αίμα από το επαναλαμβανόμενο καθάρισμα. Μετά το πλύσιμο των χεριών, χρησιμοποιούν πετσέτα για να κλείσουν τη βρύση γιατί φοβούνται την επαναμόλυνση.
Κατ’ επέκταση, και το καταναγκαστικό καθάρισμα λειτουργεί ως ένα τρόπο ανακούφισης από την μικροβιοφοβία. Η έμμονη ιδέα υποχωρεί, μόλις το άτομο ενδώσει στον καταναγκασμό του. Παρ’ όλα αυτά δεν ηρεμεί για πολύ. Η επιθυμία για καθάρισμα επιστρέφει στο μυαλό του ασθενή και συνήθως σε μεγαλύτερο βαθμό από πριν. Γίνονται πιο απαιτητικοί με τον εαυτό τους και αφιερώνουν περισσότερο χρόνο για ικανοποιήσουν την εμμονή τους και να σταματήσουν στιγμιαία το άγχος τους.
Σύμφωνα με γιατρούς, όσοι είναι ψυχαναγκαστικοί με την καθαριότητα συνήθως φοβούνται να χρησιμοποιήσουν τις δημόσιες τουαλέτες,να έρθουν σε επαφή με χημικά,να κάνουν χειραψία και να αγγίξουν το πόμολο της πόρτας.
Φοβούνται τα νοσοκομεία, πλένουν συνεχώς τα ρούχα τους, βουρτσίζουν εμμονικά τα δόντια τους, δεν τρώνε φαγητά απ’έξω και καθαρίζουν συνεχώς την κουζίνα και το μπάνιο
Αποφεύγουν επίσης, μέρη με πολύ κόσμο και δεν αγγίζουν κόκκινους λεκέδες γιατί φοβούνται ότι είναι αίμα που θα τους μεταφέρει κάποια σοβαρή ασθένεια.
Προφανώς, δεν είναι ψυχαναγκαστικοί όλοι όσοι καθαρίζουν συστηματικά. Το πρόβλημα υπάρχουν ότι το καθάρισμα ξεφεύγει από τα όρια του φυσιολογικού.
«Το σημαντικό είναι το να καταλαβαίνουμε πότε να σταματήσουμε. Αν δεν μπορείτε να σταματήσετε να καθαρίζετε και νιώθετε συνεχώς ανήσυχοι, τότε πιθανότατα πάσχετε από OCD» συμβουλεύει ο Dr. Michael Jenike, ψυχίατρος στο Γενικό Νοσοκομείο Της Μασαχουσέτης στη Βοστόνη.
Η εκδήλωση των συμπτωμάτων συνήθως οφείλεται σε κάποιο τραυματικό και στρεσογόνο γεγονός, αλλά και σε ένα ευχάριστο συμβάν που διατάραξε την ισορροπία στη ζωή του. Η διαταραχή επιδεινώνεται με την ηλικία.
Το πρόβλημα της ψυχαναγκαστικής καθαριότητας μπορεί να αντιμετωπιστεί με ψυχολογική υποστήριξη από ειδικούς και χορήγηση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, που θα αυξήσουν την σεροτονίνη στον εγκέφαλο, την ορμόνη της ευτυχίας.
