Αυξάνονται οι χώρες που επενδύουν σε οπλικά συστήματα νέας τεχνολογίας όπως drones – καμικάζι
Μπορεί να θυμίζει ταινία επιστημονικής φαντασίας αλλά δεν είναι. Τα drones- καμικάζι πραγματοποιούν φονικές καταστροφές. Εξοπλισμένα με κάμερες, αισθητήρες και έλικες «κλειδώνουν» τον στόχο τους, δρούν ανεξάρτητα και επιτίθενται. Ο αλγόριθμος τούς παρέχει αυτή την «ανεξαρτησία». Αφού ολοκληρώσουν την επίθεση αυτοκαταστρέφονται. Η χρήση των όπλων αυτών αποτελεί για ακόμη μια χρονιά το αντικείμενο διαπραγμάτευσης της Συνόδου των Ηνωμένων Εθνών για Συμβατικά Όπλα (CCW) στην Γενεύη, που ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα με την συμμετοχή 80 χωρών.
Σε αντίθεση με τα τηλεκατευθυνόμενα όπλα, τα όπλα αυτά εξ ορισμού έχουν την ικανότητα να αναζητούν, να επιλέγουν και να χειρίζονται ανεξάρτητα την τελευταία φάση της επίθεσης. Οι εταιρίες όπλων χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη και την μηχανολογία για να δημιουργήσουν θανάσιμα όπλα. Οι επικριτές τους τα αποκαλούν «δολοφονικά ρομπότ» κάνοντας λόγο για θανατηφόρα αυτόνομα οπλικά συστήματα που μπορεί να είναι είτε drones είτε ρομποτικές μηχανές είτε υποβρύχια. Οι χώρες που μετέχουν στην Σύνοδο έχουν διαφορετικές απόψεις περί χειρισμού των «αυτόνομων» όπλων. Ορισμένοι ζητούν να απαγορευθεί η χρήση τους καθώς ένας αλγόριθμος δεν πρέπει να κρίνει την έκβαση μιας πολεμικής διένεξης, ενώ άλλοι κάνουν λόγο για θέσπιση δεσμευτικών κανόνων. Βασική απαίτηση είναι η διατήρηση του ανθρωπίνου δυναμικού που θα ελέγχει τα συγκεκριμένα οπλικά συστήματα ανά πάσα στιγμή.
Από το 2014 η διεθνής κοινότητα πραγματοποιεί δύο φορές τον χρόνο συνόδους προκείμενου να συζητήσει το αμφιλεγόμενο ζήτημα. Οι θέσεις των κρατών απέχουν διαμετρικά. ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα αντιστέκονται σε μέτρα που θα θέσουν δεσμευτικούς κανόνες ή θα σημαίνουν απαγόρευση χρήσης αυτών των όπλων, επειδή φοβούνται στρατηγικά και στρατιωτικά μειονεκτήματα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία επίσης δυσχέρανε τις διαπραγματεύσεις καθώς η Ρωσία τον περασμένο Μάρτιο μπλόκαρε την τελευταία συνάντηση μη εγκρίνοντας την ατζέντα.
Βέτο της Ρωσίας
«Οι Ρώσοι ήταν δυσαρεστημένοι καθώς τους επιβλήθηκαν κυρώσεις. Γι’ αυτό και απέτρεψαν την έναρξη των διαπραγματεύσεων», δηλώνει ο Ουζμάν Νοόρ. Ο ίδιος συμμετέχει στην εκστρατεία «Σταματήστε τα Ρομπότ Δολοφόνους» μιας ΜΚΟ, η οποία ζητά την απαγόρευση χρήσης τέτοιων όπλων. Ο Νοόρ θεωρεί την αρχή της συναίνεσης που ισχύει στη σύνοδο ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια. «Μια χώρα μπορεί να σταματήσει με το βέτο όλη τη διαδικασία! Ήρθε η ώρα όσοι τάσσονται υπέρ της απαγόρευσής τους, να εγκαταλείψουν το αναποτελεσματικό φόρουμ στη Γενεύη που έχει καταστεί πλέον ξεπερασμένο» αναφέρει ο Ουζμάν Νοόρ.
«Οι συζητήσεις στη Γενεύη απέτυχαν», λέει η Βανέσσα Βος, ερευνήτρια αυτόνομων όπλων του Πανεπιστημίου της Bundeswehr στο Μόναχο. «Εάν τα αυτόνομα οπλικά συστήματα κάνουν λάθος και διαπράξουν πιθανώς εγκλήματα πολέμου, ποιος θα αναλάβει την ευθύνη;» διερωτάται η επιστήμονας, τονίζοντας το κενό ευθύνης που υπάρχει. Πιο δύσκολη από ποτέ φαίνεται να είναι η επίλυση τέτοιων ζητημάτων μέσω συνόδων ειδικά λόγω του πολέμου που μαίνεται στην Ουκρανία. Ορισμένα κράτη θεωρούν την απαγόρευση των αυτόνομων οπλικών συστημάτων πιο επείγουσα από ποτέ ενώ άλλα μάταιη.
«Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί αυτόνομα οπλικά συστήματα στον πόλεμο με την Ουκρανία, τα οποία υποτίθεται ότι είναι drones – καμικάζι», επισημαίνει ο Ουζμάν Νοόρ. Οι επιστήμονες της τεχνητής νοημοσύνης προειδοποιούν εδώ και καιρό πως τα μικρά οπλισμένα drones μπορούν να παραχθούν μαζικά και φθηνά και τον προγραμματισμό τους μπορούν να αναλάβουν ακόμα και φοιτητές πληροφορικής. «Αν δεν χρειάζεται χειριστής των όπλων, μπορεί κανείς να στείλει δεκάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια όπλα» δηλώνει ο Βρετανός ερευνητής τεχνητής νοημοσύνης Στιούαρτ Ράσσελ σε συνέντευξή του στη DW. «Με τον τρόπο αυτό, δημιουργούμε όπλα πιο θανατηφόρα από την ατομική βόμβα».
Επένδυση κρατών σε οπλικά συστήματα νέας τεχνολογίας
Παρά τις εκκλήσεις περί απαγόρευσης των ρομποτικών όπλων, τα κράτη λόγω του πολέμου στην Ουκρανία επενδύουν περισσότερα χρήματα στις ένοπλες δυνάμεις τους, κατά προτίμηση σε σύγχρονα συστήματα όπλων νέας γενιάς. Η Γερμανία επενδύει επιπλέον 100 δισεκατομμύρια ευρώ στον ομοσπονδιακό στρατό και σε οπλικά συστήματα, όπως το Future Combat Air System (FCAS) που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη. Η γερμανική κυβέρνηση δεν φαίνεται να θέλει να αποκηρύξει εντελώς τα στρατιωτικά πλεονεκτήματα των όπλων επόμενης γενιάς καθώς στην σύνοδο της Γενεύης δεν έλαβε ξεκάθαρη θέση περί του θέματος. Αλλά δεν είναι και η μόνη χώρα καθώς ο ΟΗΕ δεν μπορεί να θεσπίσει μεμονωμένα την απαγόρευση ρομποτικών όπλων ή να θέσει δεσμευτικούς κανόνες για τη χρήση τους.
Τα Ηνωμένα Έθνη βρίσκονται σε αναζήτηση μιας εναλλακτικής, ενός κράτους που θα ηγηθεί ενός κινήματος απαγόρευσης και θα πείσει και άλλα κράτη. Η Ολλανδία ίσως αποτελέσει τον πυλώνα αυτής της εναλλακτικής. Σύμφωνα με την ερευνήτρια Βανέσσα Βος, ο χρόνος πιέζει παράλληλα με την τεχνολογική πρόοδο που γίνεται επικίνδυνη. «Γι’ αυτό χρειαζόμαστε νέους κανόνες πριν επαληθευθεί το χειρότερο σενάριο».
