“Άλμα” 700% για το φυσικό αέριο από πέρυσι – Κινητήρια δύναμη του νέου ψυχρού πολέμου
Ένα πρωινό στις αρχές Ιουνίου, ξέσπασε πυρκαγιά σε μια άγνωστη εγκατάσταση LNG στο Τέξας από όπου στέλνεται στο εξωτερικό. Σβήστηκε μέσα σε 40 λεπτά περίπου. Κανείς δεν τραυματίστηκε, σημειώνει το Bloomberg.
Ακούγεται σαν μια ιστορία για τον τοπικό Τύπο, εκτός από το ότι περισσότερες από τρεις εβδομάδες αργότερα, τα οικονομικά και πολιτικά κύματα εξακολουθούν να αντηχούν σε όλη την Ευρώπη, την Ασία και πέρα από αυτήν.
Αυτό συμβαίνει επειδή το φυσικό αέριο είναι το πιο “καυτό” εμπόρευμα στον κόσμο αυτή τη στιγμή. Αποτελεί βασικό μοχλό του παγκόσμιου πληθωρισμού, σημειώνοντας ακραία άλματα τιμών ακόμη και για τα δεδομένα των σημερινών ταραγμένων αγορών, περίπου 700% στην Ευρώπη από τις αρχές του περασμένου έτους, ωθώντας την ήπειρο στα πρόθυρα της ύφεσης. Βρίσκεται στο επίκεντρο μιας εποχής αντιπαράθεσης μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, τόσο έντονης που στις πρωτεύουσες της Δύσης, τα σχέδια για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.
Εν ολίγοις, το φυσικό αέριο ανταγωνίζεται πλέον το πετρέλαιο ως το καύσιμο που διαμορφώνει τη γεωπολιτική. Και δεν υπάρχει αρκετό από αυτό για όλους.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι αυτός που οδήγησε την κρίση του φυσικού αερίου σε νέα επίπεδα, καθώς αφαίρεσε ένα κρίσιμο κομμάτι του εφοδιασμού. Η Ρωσία μειώνει τις παραδόσεις αερίου από αγωγούς προς την Ευρώπη – η οποία λέει ότι θέλει να σταματήσει να αγοράζει από τη Μόσχα ούτως ή άλλως, αν και όχι ακόμα ενώ δυτικές χώρες αγωνίζονται να εξασφαλίσουν τα λιγοστά φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) πριν έρθει ο χειμώνας.
Το νέο πετρέλαιο;
Η Γερμανία αναφέρει ότι οι ελλείψεις φυσικού αερίου θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια κατάρρευση αντίστοιχη σαν της Lehman Brothers, καθώς η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με την πρωτοφανή προοπτική να μείνουν χωρίς ρεύμα επιχειρήσεις και καταναλωτές. Ο κύριος αγωγός Nord Stream που μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία πρόκειται να κλείσει στις 11 Ιουλίου για δέκα ημέρες συντήρησης και αυξάνεται ο φόβος ότι η Μόσχα μπορεί να μην τον ανοίξει ξανά. Οι ηγέτες της G7 αναζητούν τρόπους για να περιορίσουν τα κέρδη της Ρωσίας από το φυσικό αέριο, τα οποία συμβάλλουν στη χρηματοδότηση της εισβολής στην Ουκρανία και υποστηρίζουν νέες επενδύσεις σε LNG. Και οι φτωχότερες χώρες που έχτισαν ενεργειακά συστήματα γύρω από το φθηνό φυσικό αέριο, τώρα αγωνίζονται να ανταπεξέλθουν οικονομικά στις νέες συνθήκες.
“Αυτή είναι η δεκαετία του 1970 για το φυσικό αέριο”, λέει ο Kevin Book, διευθύνων σύμβουλος της ClearView Energy Partners LLC, μιας εταιρείας ερευνών με έδρα την Ουάσιγκτον. “Ο κόσμος σκέφτεται τώρα για το φυσικό αέριο όπως κάποτε σκεφτόταν για το πετρέλαιο, και ο ουσιαστικός ρόλος που παίζει το φυσικό αέριο στις σύγχρονες οικονομίες και η ανάγκη για ασφαλή και ποικίλο εφοδιασμό έχουν γίνει πολύ ορατά”.
Το φυσικό αέριο ήταν κάποτε ένα “αδρανές” εμπόρευμα. Τώρα, παρόλο που η παγκοσμιοποίηση φαίνεται να υποχωρεί σε μεγάλο μέρος της παγκόσμιας οικονομίας, το εμπόριο φυσικού αερίου κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Παγκοσμιοποιείται γρήγορα, αλλά ίσως όχι αρκετά γρήγορα.
Πολλές χώρες έχουν στραφεί στο φυσικό αέριο στο πλαίσιο της μετάβασης σε καθαρότερη ενέργεια, καθώς επιδιώκουν να καταργήσουν σταδιακά τη χρήση πιο βρώμικων ορυκτών καυσίμων όπως ο άνθρακας και σε ορισμένες περιπτώσεις και η πυρηνική ενέργεια. Οι μεγάλοι παραγωγοί -όπως οι ΗΠΑ, οι οποίες ανέβηκαν γρήγορα στις εξαγωγές LNG και ανταγωνίζονται το Κατάρ ως οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς στον κόσμο – βλέπουν αυξανόμενη ζήτηση για την παραγωγή τους. Σαράντα τέσσερις χώρες εισήγαγαν LNG πέρυσι, σχεδόν διπλάσιες από ό,τι πριν από μια δεκαετία. Αλλά το καύσιμο είναι πολύ πιο δύσκολο να μετακινηθεί στον πλανήτη από ό,τι το πετρέλαιο, επειδή πρέπει να υγροποιηθεί σε μέρη όπως το εργοστάσιο Freeport στο Τέξας.
Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια μικρή έκρηξη σε μια εγκατάσταση που δεν θεωρείται κάτι το ιδιαίτερο από τους ειδικούς του κλάδου -δεν είναι ο μεγαλύτερος ή ο πιο εξελιγμένος από τους επτά τερματικούς σταθμούς που στέλνουν LNG από τις αμερικανικές ακτές- είχε τόσο μεγάλο αντίκτυπο.
Η τρέχουσα κρίση
Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη και την Ασία αυξήθηκαν περισσότερο από 60% τις εβδομάδες που ακολούθησαν από τότε που η εγκατάσταση Freeport αναγκάστηκε να κλείσει προσωρινά, μια περίοδο κατά την οποία σημειώθηκαν επίσης περαιτέρω περικοπές της προμήθειας από τη Ρωσία. Στις ΗΠΑ, αντιθέτως, οι τιμές του καυσίμου έπεσαν σχεδόν 40% – επειδή η διακοπή σημαίνει ότι μεγαλύτερο μέρος του αερίου θα παραμείνει διαθέσιμο για εγχώρια χρήση.
Υπήρχαν ήδη πολλά σημάδια ακραίας στενότητας στην αγορά. Μπορεί ο πόλεμος και η πανδημία του κορονοϊού να προκαλούν διαταραχές σε κάθε εμπόρευμα, από το σιτάρι μέχρι το αλουμίνιο και τον ψευδάργυρο, αλλά ελάχιστα συγκρίνονται με την μεταβλητότητα των παγκόσμιων τιμών του φυσικού αερίου. Στην Ασία, το καύσιμο είναι τώρα περίπου τρεις φορές πιο ακριβό από ό,τι πριν από ένα χρόνο. Στην Ευρώπη, είναι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους ο πληθωρισμός μόλις σημείωσε νέο ρεκόρ.
Το φυσικό αέριο παραμένει φθηνότερο στις ΗΠΑ, αλλά ακόμη και εκεί, οι τιμές είχαν υπερδιπλασιαστεί φέτος πριν από το κλείσιμο του Freeport. Με βασικούς πολιτικούς συμμάχους από τη Γερμανία έως την Ουκρανία να επιθυμούν απεγνωσμένα να αγοράσουν αμερικανικό φυσικό αέριο, οι Αμερικανοί έμποροι προειδοποιούν ότι περισσότερες πωλήσεις στο εξωτερικό θα σημάνουν υψηλότερο κόστος στο εσωτερικό. Η αντίδραση της αγοράς στην πυρκαγιά στην εγκατάσταση Freeport δείχνει μια “σαφή σύνδεση μεταξύ των εξαγωγών LNG και των πληθωριστικών επιπτώσεων στις εγχώριες τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας”, είπε ο Paul Cicio, πρόεδρος της Industrial Energy Consumers of America.
Για να καλυφθεί όλη η νέα ζήτηση θα απαιτηθεί ένα τεράστιο κύμα επενδύσεων στον εφοδιασμό. Αυτό βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και πήρε ώθηση στη συνάντηση των μεγαλύτερων οικονομιών του δυτικού κόσμου την περασμένη εβδομάδα, όπου οι ηγέτες της G7 υποσχέθηκαν να υποστηρίξουν τις δημόσιες επενδύσεις σε έργα φυσικού αερίου, λέγοντας ότι είναι “απαραίτητες ως απάντηση στην τρέχουσα κρίση”.
Εγκαταστάσεις εξαγωγής: Η βιασύνη για το LNG επιταχύνει τα έργα στη Βόρεια Αμερική και πέραν αυτής. Τον περασμένο μήνα, η Cheniere Energy Inc. έδωσε το πράσινο φως για την επέκταση ενός τερματικού σταθμού στο Τέξας. Τον Απρίλιο, ένα καναδικό έργο LNG που υποστηρίζεται από τον Ινδονήσιο μεγιστάνα Sukanto Tanoto πήρε το πράσινο φως για την έναρξη της κατασκευής. Στο Κατάρ, η Exxon Mobil Corp. και η Shell Plc είναι μεταξύ των ενεργειακών κολοσσών που συμμετέχουν σε ένα έργο ύψους 29 δισ. δολαρίων για την ενίσχυση των εξαγωγών LNG.
“Οι παγκόσμιες τιμές του φυσικού αερίου είναι τόσο υψηλές που αποτελούν κίνητρο για την υπογραφή νέων μακροχρόνιων συμβάσεων”, λέει η Samantha Dart, επικεφαλής έρευνας για το φυσικό αέριο στην Goldman Sachs. “Βλέπουμε αυτές τις ανακοινώσεις να έρχονται δεξιά και αριστερά, με πολλές προτεινόμενες εγκαταστάσεις υγροποίησης στις ΗΠΑ”.
Τερματικοί σταθμοί εισαγωγής: Στην Ευρώπη, έχουν ανακοινωθεί ή επιταχυνθεί τα σχέδια για περίπου 20 τερματικούς σταθμούς από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η Γερμανία, η οποία δεν διαθέτει τερματικούς σταθμούς LNG, έχει διαθέσει περίπου 3 δισ. δολάρια για τη ναύλωση τεσσάρων πλωτών και τη σύνδεσή τους με το δίκτυο της χώρας. Το πρώτο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία περί τα τέλη του τρέχοντος έτους. Τονίζοντας την ανάγκη για ταχύτητα, ο αντικαγκελάριος Ρόμπερτ Χάμπεκ επισήμανε ότι η Tesla κατάφερε να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο κοντά στο Βερολίνο σε μόλις δύο χρόνια και δήλωσε ότι είναι καιρός να ξεπεραστεί η γερμανική γραφειοκρατία.
Η Κίνα, ο μεγαλύτερος αγοραστής LNG στον κόσμο πέρυσι, βρίσκεται εν μέσω μιας από τις μεγαλύτερες κατασκευές που έχει δει ποτέ ο κλάδος. Δέκα νέοι τερματικοί σταθμοί εισαγωγής πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία μόνο το 2023, και η δυναμικότητα θα διπλασιαστεί περίπου την πενταετία έως το 2025, σύμφωνα με το BloombergNEF.
Αγωγοί: Ακόμα και με μεγαλύτερη χωρητικότητα για την παραλαβή φορτίων LNG και την επιστροφή του σε μορφή αερίου – μια διαδικασία γνωστή ως επαναεριοποίηση – η Ευρώπη δεν διαθέτει υποδομές για τη μεταφορά του εκεί όπου χρειάζεται. Η Ισπανία, για παράδειγμα, διαθέτει τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις επαναεριοποίησης στην Ευρώπη – αλλά έχει μόνο δύο συνδέσεις αγωγών με τη Γαλλία ικανές να μεταφέρουν λίγο περισσότερο από το ένα δέκατο αυτών των όγκων, σύμφωνα με το Bloomberg Intelligence.
Δεξαμενόπλοια: Τα ναυπηγεία της Νότιας Κορέας, όπου κατασκευάζονται τα περισσότερα δεξαμενόπλοια LNG παγκοσμίως, βλέπουν μια αύξηση των παραγγελιών με αποτέλεσμα να στερούνται εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Αναγκάζονται να αναζητήσουν εκτός της χώρας, σε μέρη όπως η Ταϊλάνδη, για συγκολλητές, ηλεκτρολόγους κλπ.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όλα αυτά σημαίνουν στροφή από τις πολιτικές που αποσκοπούν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ιδίως στην Ευρώπη. Τράπεζες όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, οι οποίες είχαν επικεντρωθεί στη χρηματοδότηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, έχουν σηματοδοτήσει μια στροφή και έχουν δηλώσει ότι είναι τώρα πιο πρόθυμες να υποστηρίξουν έργα φυσικού αερίου.
Όμως οι ταχύτατες προσπάθειες της Ευρώπης δεν θα είναι αρκετές, σύμφωνα με το Bloomberg Intelligence, το οποίο υπολογίζει ότι οι εισαγωγές LNG θα μπορούσαν να καλύψουν το 40% των αναγκών της περιοχής σε φυσικό αέριο μέχρι το 2026, διπλάσιο ποσοστό από το περσινό, αλλά ακόμα πολύ μικρότερο από τις ποσότητες που προμηθεύει η Ρωσία.
Ποτέ δεν ήταν πιο εμφανές
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κλιμακώνονται οι προειδοποιήσεις για ύφεση των ευρωπαϊκών οικονομιών λόγω του φυσικού αερίου.
Την περασμένη εβδομάδα, η γερμανική κυβέρνηση ανέφερε ότι βρίσκεται σε συνομιλίες για τη διάσωση της εταιρείας κοινής ωφέλειας Uniper SE, η οποία χάνει περίπου 30 εκατ. ευρώ ημερησίως επειδή πρέπει να καλύψει την έλλειψη ρωσικού φυσικού αερίου σε υψηλές τιμές spot. Εταιρείες όπως η BASF SE λένε ότι μπορεί να χρειαστεί να μειώσουν την παραγωγή. Η Deutsche Bank αναφέρθηκε στους αυξανόμενους κινδύνους μιας “επικείμενης γερμανικής ύφεσης λόγω των ενεργειακών δελτίων” και επισήμανε την εκτίναξη των τιμών ενέργειας στην Ιταλία και τη Γαλλία επίσης. Η Morgan Stanley προέβλεψε ότι ολόκληρη η ευρωζώνη θα βρίσκεται σε ύφεση μέχρι το τέλος του έτους.
Για ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες, οι οποίες πρέπει όλο και περισσότερο να ανταγωνίζονται με πλούσιες χώρες όπως η Γερμανία σε προσφορές για φορτία LNG, οι συνέπειες είναι ήδη καταστροφικές.
Στο Πακιστάν, το οποίο έχτισε το ενεργειακό του σύστημα με βάση το φθηνό LNG, οι προγραμματισμένες διακοπές ρεύματος βυθίζουν τις περιοχές στο σκοτάδι κατά τους θερμούς καλοκαιρινούς μήνες. Τα εμπορικά κέντρα και τα εργοστάσια στις μεγάλες πόλεις έχουν διαταχθεί να κλείνουν νωρίς και οι δημόσιοι υπάλληλοι εργάζονται με μειωμένο ωράριο.
Η Ταϊλάνδη από τη μεριά της περιορίζει τις εισαγωγές LNG λόγω της ανόδου των τιμών, θέτοντας ενδεχομένως τη χώρα σε κίνδυνο έλλειψης καυσίμων. Η Μιανμάρ, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με πολιτική αστάθεια, σταμάτησε όλες τις αγορές LNG στα τέλη του περασμένου έτους, όταν οι τιμές άρχισαν να ανεβαίνουν. Η Ινδία και η Κίνα έχουν επίσης μειώσει τις εισαγωγές.
“Εκεί που κάποτε οι αγορές φυσικού αερίου ήταν σε μεγάλο βαθμό περιφερειακά απομονωμένες, τώρα έχουμε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά που έχει συνδέσει την έκθεση του κόσμου σε ένα καύσιμο που έχει καταστεί κρίσιμο για πολλές οικονομίες”, δήλωσε ο James Whistler, διευθύνων σύμβουλος της Vanir Global Markets. “Αυτό δεν ήταν ποτέ πιο εμφανές από ό,τι τους τελευταίους μήνες”.
