Αλτσχάιμερ: Ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε δοκιμή εμβολίου που φρενάρει την απώλεια μνήμης
Μια ομάδα επιστημόνων στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία ανέπτυξε ένα εμβόλιο που μειώνει τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ σε ποντίκια. Οι επιστήμονες εξέτασαν την επίδραση της έγχυσης ενός αντισώματος και ενός τροποποιημένου εμβολίου που ανέπτυξαν, σε δύο τύπους ποντικιών με συμπτώματα της νόσου.
Τόσο η θεραπεία με βάση τα αντισώματα όσο και το εμβόλιο με βάση τις πρωτεΐνες που ανέπτυξε η ομάδα, μείωσαν τα συμπτώματα της νόσου στα τρωκτικά. Η θεραπεία και το εμβόλιο στοχεύουν σε μια διαλυτή μορφή της πρωτεΐνης αμυλοειδούς βήτα, η οποία θεωρείται ιδιαίτερα τοξική και συνδέεται με τη δημιουργία πλακών που συσσωρεύονται στον εγκέφαλο.
Η πρωτεΐνη αποτελείται από εξαιρετικά εύκαμπτα μόρια, τα οποία μπορούν να ενωθούν μεταξύ τους για να σχηματίσουν ίνες και πλάκες. Ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των μορίων μειώνεται και ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν τώρα ότι αποτελούν το κλειδί για την ανάπτυξη και την εξέλιξη της νόσου.
«Σε κλινικές δοκιμές, καμία από τις πιθανές θεραπείες που διαλύουν τις πλάκες στον εγκέφαλο δεν έχει καταφέρει να μειώσει τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ. Ορισμένες μάλιστα, έχουν προκαλέσει αρνητικές παρενέργειες. Έτσι, αποφασίσαμε να εφαρμόσουμε μια διαφορετική προσέγγιση. Εντοπίσαμε ένα αντίσωμα σε ποντίκια που εξουδετερώνει τις περικομμένες μορφές της πρωτεΐνης, αλλά δεν προσδένεται ούτε στις φυσιολογικές μορφές της ούτε στις πλάκες», δήλωσε ο Τόμας Μπάγιερ από το Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο του Γκέτινγκεν.
Η Πρίτι Μπακράνια και οι συνεργάτες της στον φιλανθρωπικό οργανισμό ιατρικής έρευνας LifeArc, προσάρμοσαν αυτό το αντίσωμα έτσι ώστε το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα να μην το απορρίψει ως ξένο, και να το αποδεχτεί. Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Λέστερ εξέτασε πώς και πού αυτό το αντίσωμα- που ονομάζεται TAP01_04– προσδένεται στην περικομμένη μορφή της πρωτεΐνης. Με έκπληξη διαπίστωσε, ότι η πρωτεΐνη είχε αναδιπλωθεί σε μια δομή σε σχήμα φουρκέτας.
«Αυτή η δομή δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ πριν στη συγκεκριμένη πρωτεΐνη. Ωστόσο, η ανακάλυψη μιας τόσο συγκεκριμένης δομής επέτρεψε στην ομάδα να τροποποιήσει αυτή την περιοχή της πρωτεΐνης, ώστε να σταθεροποιήσει το σχήμα της φουρκέτας και να συνδεθεί με το αντίσωμα με τον ίδιο τρόπο. Η ιδέα μας ήταν ότι αυτή η τροποποιημένη μορφή της πρωτεΐνης θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί ως εμβόλιο, ώστε να ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα κάποιου, να παράγει αντισώματα τύπου TAP01_04», εξήγησε ο καθηγητής Μαρκ Καρ, από το Ινστιτούτο Δομικής και Χημικής Βιολογίας του Πανεπιστήμιου του Λέστερ του Leicester.
Όταν η ομάδα δοκίμασε την τροποποιημένη πρωτεΐνη σε ποντίκια, διαπίστωσε ότι αυτά που έλαβαν το «εμβόλιο», παρήγαγαν αντισώματα τύπου TAP01. Στη συνέχεια, η ομάδα του Πανεπιστημίου Γκέτινγκεν δοκίμασε το αντίσωμα και το εμβόλιο που ονομάζεται TAPAS, σε δύο διαφορετικά μοντέλα ποντικιών. Με βάση τεχνικές απεικόνισης παρόμοιες με αυτές που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ στους ανθρώπους, διαπίστωσαν ότι τόσο το αντίσωμα όσο και το εμβόλιο βοήθησαν στην αποκατάσταση της λειτουργίας των νευρώνων, στην αύξηση του μεταβολισμού της γλυκόζης στον εγκέφαλο, στην αποκατάσταση της απώλειας μνήμης και στη μείωση του σχηματισμού πλάκας.
«Το αντίσωμα TAP01_04 και το εμβόλιο TAPAS είναι πολύ διαφορετικά από προηγούμενα αντισώματα ή εμβόλια για τη νόσο του Αλτσχάιμερ που έχουν δοκιμαστεί σε κλινικές δοκιμές, επειδή στοχεύουν σε μια διαφορετική μορφή της πρωτεΐνης. Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα είναι πολύ συναρπαστικά και αποτελούν απόδειξη της επιστημονικής εξειδίκευσης της ομάδας. Εάν η θεραπεία αποδειχθεί επιτυχής, θα μπορούσε να μεταμορφώσει τη ζωή πολλών ασθενών», δήλωσε η Μπακράνια.
«Παρόλο που η επιστήμη βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, εάν τα αποτελέσματα αυτά επαναληφθούν σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, τότε θα έχουμε τη δυνατότητα όχι μόνο να θεραπεύσουμε τη νόσο Αλτσχάιμερ μόλις εντοπιστούν τα συμπτώματα, αλλά και να εμβολιαστούμε ενδεχομένως κατά της νόσου πριν αυτά εμφανιστούν», πρόσθεσε ο Καρ.
Τα ευρήματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση «Molecular Psychiatry».
