Γιατί ο Πούτιν “πουλά τρέλα” στη Δύση
Του Eli Lake
Βλέποντας τον Βλαντιμίρ Πούτιν την Πέμπτη στη συνέντευξη Τύπου του επί τη ευκαιρία της ολοκλήρωσης της χρονιάς, μπαίνει κανείς στον πειρασμό να αναρωτηθεί εάν ο Ρώσος πρόεδρος έχει χάσει τα λογικά του.
Έχουμε να κάνουμε με έναν άνθρωπο ο οποίος ηγείται μιας χώρας που τους τελευταίους μήνες έχει συγκεντρώσει δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και προηγμένο στρατιωτικό εξοπλισμό στα σύνορα της Ουκρανίας και την ίδια στιγμή υποστηρίζει ότι είναι η Ουκρανία που σχεδιάζει μια εισβολή στη Ρωσία.
Ο Πούτιν ισχυρίστηκε ακόμη (χωρίς στοιχεία) ότι οι ΗΠΑ σκοπεύουν να εξοπλίσουν την Ουκρανία με υπερηχητικούς πυραύλους. “Απλώς πρέπει να καταλάβουν ότι δεν έχουμε καθόλου χώρο να υποχωρήσουμε πιο πίσω”, υπογράμμισε.
Διαπραγματευτικό χαρτί
Ο Πέτερ Πομεράντσεφ, συγγραφέας του βιβλίου του 2014 “Nothing Is True and Everything Is Possible” σχετικά με τη φύση της ρωσικής παραπληροφόρησης, μου είχε αναφέρει ότι ο Πούτιν μερικές φορές φέρεται σκόπιμα σαν “τρελός”, βλέποντας αυτή τη στάση ως έναν τρόπο να αποκτήσει διαπραγματευτική δύναμη έναντι των αντιπάλων του.
Η έναρξη ενός νέου πολέμου κατά της Ουκρανίας θα ήταν πράγματι επικίνδυνη για τη Ρωσία, εν μέρει επειδή ο ουκρανικός στρατός είναι ισχυρότερος απ’ ό,τι ήταν το 2014, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Κριμαία. Η Ρωσία θα κινδύνευε επίσης με ακόμη πιο καταστροφικές κυρώσεις εάν προχωρούσε σε στρατιωτική κλιμάκωση.
Μερικές φορές αυτή η τακτική έχει γίνει γνωστή ως “η θεωρία του τρελού”. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον λέγεται ότι ήθελε οι γεωπολιτικοί ανταγωνιστές της χώρας του, όπως η Σοβιετική Ένωση και η Κίνα, να πιστεύουν ότι ήταν ασταθής και απρόβλεπτος, προκειμένου αυτή η αντίληψη να λειτουργεί ως τείχος έναντι των προκλήσεων εκ μέρους τους. Σήμερα, μήπως ο Πούτιν κάνει το ίδιο πράγμα;
Κέρδη
Είναι αδύνατο να μπει κανείς στο κεφάλι του Ρώσου ηγέτη. Ωστόσο η επιθετικότητα του Πούτιν έχει ήδη αποδώσει κάποια όχι ασήμαντα κέρδη.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν πρόσφερε διπλωματικές εκχωρήσεις στον Ρώσο ομόλογό του, όπως μια σύνοδος κορυφής ΝΑΤΟ-Ρωσίας και διμερείς συναντήσεις υψηλού επιπέδου για τη διερεύνηση τρόπων εκτόνωσης των εντάσεων και αντιμετώπισης των ανησυχιών της Ρωσίας για την ασφάλειά της από πλευράς του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας.
Η πρόθεση του Μπάιντεν σε αυτό το σημείο είναι να αποτρέψει έναν καταστροφικό πόλεμο. Ωστόσο η απάντησή του ενθάρρυνε σε κάποιον βαθμό το καθεστώς του Πούτιν. Απλώς εξετάστε τη λίστα των απαιτήσεων της Ρωσίας – την περασμένη εβδομάδα – από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Οι Ρώσοι διπλωμάτες ζητούν πλέον δέσμευση μέσω συνθήκης για τερματισμό κάθε περαιτέρω επέκτασης του ΝΑΤΟ και απομάκρυνση των προηγμένων όπλων από τα μέλη του ΝΑΤΟ που συνορεύουν με τη Ρωσία.
Αντί να αποκλείσει δημοσίως τέτοιες παραχωρήσεις, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει απαντήσει με αοριστίες στην πρόταση της Ρωσίας. Ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος των ΗΠΑ την Πέμπτη ανέφερε ότι, σε ορισμένες από τις ρωσικές προτάσεις “δεν πρόκειται να συμφωνήσουμε ποτέ”, ενώ άλλες θα μπορούσαν να αποτελέσουν βάση για διαπραγματεύσεις. Όμως ο ίδιος Αμερικανός αξιωματούχος αρνήθηκε να διευκρινίσει ποιες ρωσικές προτάσεις θεωρούνται “απαράδεκτες”.
Περαιτέρω ενίσχυση της υπόθεσης ότι ο Πούτιν απλώς προσποιείται ότι χάνει την επαφή με την πραγματικότητα είναι ότι οι απαιτήσεις του είναι συνεπείς με αυτά που λέει εδώ και σχεδόν 15 χρόνια.
Μόναχο
Σε μια ομιλία του στο Μόναχο το 2007, ο Πούτιν είχε υποστηρίξει ότι είχε υπάρξει υπόσχεση προς τη Ρωσία ότι, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, το ΝΑΤΟ δεν θα επεκτεινόταν στην Ανατολική Ευρώπη. Η ιστορία αυτή είναι αμφισβητήσιμη. Εκείνο που δεν είναι αμφισβητήσιμο είναι ότι μεγάλες πλειοψηφίες σε χώρες που κάποτε βρίσκονταν υπό την κυριαρχία της Σοβιετικής Ένωσης τάχθηκαν υπέρ της ένταξής τους στη συμμαχία του ΝΑΤΟ. Η πρόταση του Πούτιν αγνοεί εμφατικά το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των Πολωνών, των Λετονών και άλλων.
Παρ’ όλα αυτά, η ομιλία του Πούτιν το 2007 είχε εκθέσει τηλεγραφικά την εξωτερική του πολιτική. Το επόμενο έτος, οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν στη Γεωργία και μέχρι σήμερα κατέχουν δύο από τις επαρχίες της. Το 2014, ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία και προσάρτησε την Κριμαία. Το 2015, η Ρωσία εισήλθε δυναμικά στον συριακό εμφύλιο πόλεμο, σώζοντας το καθεστώς του ντόπιου δικτάτορα.
Πιστεύει λοιπόν πραγματικά ο Πούτιν ότι η χώρα της οποίας έδαφος έχει προσαρτήσει είναι ο πραγματικός επιτιθέμενος στη σημερινή συγκυρία; Πιθανότατα όχι. Πιστεύει πραγματικά ότι οι ΗΠΑ θα παρείχαν στην Ουκρανία κάποια από τις πιο προηγμένες στρατιωτικές τεχνολογίες τους; Και πάλι, μάλλον όχι.
Ο Πούτιν, ωστόσο, επωφελείται σαφώς από την αντίληψη των άλλων ότι ο ίδιος είναι αρκετά “ασταθής” ώστε να κάνει πράξη τις απειλές του.
Εάν ο Μπάιντεν πίστευε ότι ο Πούτιν ήταν ορθολογιστής, πιθανότατα θα εξέθετε τη μπλόφα του προέδρου της Ρωσίας. Αντίθετα, σήμερα προσπαθεί να πείσει τον Πούτιν να εκτονώσει μια κρίση την οποία δημιούργησε ο ίδιος ο Ρώσος ηγέτης.
