Γράφει ο Νικόλαος Παγούνης, M.Sc Sport Science & Physical Education
Πριν από μερικές ημέρες, ένας ασκούμενός μου με ρώτησε αν κατά τη διάρκεια του κύκλου βάδισης (περπάτημα), η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης θα πρέπει να μετακινείται ή θα πρέπει να είναι σταθερή. Μάλιστα μου εξήγησε πως η συγκεκριμένη ερώτηση, του δημιουργήθηκε διότι όταν περπατάει αισθάνεται μία ελαφριά μετακίνηση της οσφυϊκής μοίρας προς την πλευρά της κίνησης του ποδιού, και λόγω του ότι δεν έχει ακούσει ποτέ ποιός είναι ο σωστός τρόπος βάδισης, ήθελε να μάθει αν ο τρόπος με τον οποίο βαδίζει είναι ο σωστός.
Για να του δώσω μία ολοκληρωμένη απάντηση, έπρεπε να του εξηγήσω πως ακριβώς μετακινείται το ανθρώπινο σώμα κατά τη διάρκεια του κύκλου βάδισης, εξηγώντας του ταυτόχρονα ότι ο κύκλος βάδισης είναι ένα επαναλαμβανόμενο κινητικό μοτίβο το οποίο αποτελείται από δύο φάσεις:
Α. Τη φάση στήριξης: η επαφή του ποδιού με το έδαφος, και η οποία χωρίζεται στις επιμέρους φάσεις:
- πρώτη επαφή της πτέρνας με το έδαφος
- πλήρη επαφή της πτέρνας στο έδαφος
- επαφή ολόκληρου του ποδιού με το έδαφος
- μέση φάση στήριξης
- τι στιγμή που η πτέρνα σταματά να βρίσκεται σε επαφή με το έδαφος
- τι στιγμή που τα δάχτυλα σταματούν να βρίσκονται σε επαφή με το έδαφος
Β. Τη φάση αιώρησης: η μη επαφή του ποδιού με το έδαφος, και η οποία χωρίζεται:
- Στη φάση της Επιτάχυνσης: αρχική αιώρηση
- Στη φάση της μέσης αιώρησης, όταν το πέρασμα του αιωρούμενου άκρου περνάει από τη μέση γραμμή
- Στη φάση της επιβράδυνσης – Τελική αιώρηση
Συνεχίζοντας του ανέφερα ότι η δύναμη για να πραγματοποιηθεί όλο αυτό το κινητικό μοτίβο, προέρχεται από την οσφυϊκή μοίρα της Σ.Σ η οποία στο ανθρώπινο σώμα θα πρέπει να είναι εύκαμπτη και να μπορεί να κινηθεί σε τρία επίπεδα κάμψη, έκταση και περιστροφή, ενώ κατά τη διάρκεια του κύκλου βάδισης θα πρέπει να κινείται αρμονικά με την κίνηση του ποδιού και του σώματος, πάντα βέβαια μέσα σε ένα συγκεκριμένο όριο.
Προτού προλάβω να τελειώσω την τοποθέτησή μου, ο ασκούμενος με ξαναρώτησε, τότε γιατί όλες οι έρευνες αναφέρουν ότι πρέπει να έχουμε ένα σταθερό πυρήνα κατά τις μετακινήσεις μας;
Τότε του εξήγησα τη διαφορά μεταξύ ενός «σταθερού» από έναν «άκαμπτο» πυρήνα. Καταρχήν αν ο θεός ήθελε στο ανθρώπινο σώμα έναν άκαμπτο πυρήνα, θα τοποθετούσε ένα οστό μεταξύ του θωρακικού κλωβού και της λαγόνιας κορυφής και έτσι θα λύνονταν το πρόβλημα. Στην πραγματικότητα όμως, εκείνο το σημείο του σκελετού γίνεται πολύ στενό στηριζόμενο μόνο στη σπονδυλική στήλη αναγκάζοντας τον psoas muscle και τους σκελετικούς μύες να συγκρατήσουν και να σταθεροποιήσουν όλη την θωρακοοσφυική περιοχή. Όλη αυτή η σκελετική διάταξη του ανθρώπινου σώματος, μας δείχνει σαφώς, ότι η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης είναι σχεδιασμένη για να κινείται μέσα σε συγκεκριμένα όρια και να μην είναι άκαμπτη.
Το μοτίβο της βάδισης χαρακτηρίζεται από μία πολυπλοκότητα, και αυτό οφείλεται στο ότι για την εκτέλεση της απαιτείται η ενεργοποίηση πολλών μυών, οι οποίοι πολλές φορές ενεργοποιούνται ταυτόχρονα. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι το ανθρώπινο σώμα κατά τη βάδιση κινείται σε τρία επίπεδα:
Στο οβελιαίο επίπεδο (διαχωρισμός του σώματος σε δεξιά & αριστερή πλευρά) όπου το σώμα κατά τη βάδιση κάνει κάμψη και έκταση, με το ισχίο να εμφανίζει ένα συνολικό εύρος κίνησης κάμψης & έκτασης περίπου 40 μοιρών.
Στο μετωπιαίο επίπεδο (διαχωρισμός του σώματος σε πρόσθιο & οπίσθιο τμήμα) όπου οι κινήσεις του σώματος που λαμβάνουν χώρα κατά τη βάδιση είναι η προσαγωγή και η απαγωγή, με τη λεκάνη να έχει ουδέτερη θέση στην αρχική και τελική φάση, ενώ στη μέση φάση εμφανίζει μία κλίση προς τα πάνω (ανύψωση) από την πλευρά του ποδιού στήριξης και πτώση από την πλευρά του ποδιού αιώρησης, συνεισφέροντας κατά αυτόν τον τρόπο στη μη υπερβολική ανύψωση του κέντρου βάρους από το έδαφος.
Στο εγκάρσιο επίπεδο (διαχωρισμός του σώματος σε άνω & κάτω τμήμα) όπου το σώμα κινείται στροφικά, με τον κορμό να κάνει στροφή προς την πλευρά του ποδιού στήριξης (έξω στροφή) κατά την αρχική επαφή και αντίθετη στροφή (έσω στροφή) κατά την τελική φάση στήριξης.
Όπως καταλαβαίνουμε από την παραπάνω γρήγορη ανάλυση του μοτίβου κίνησης, υπάρχει μία ελεγχόμενη και περιορισμένη μετακίνηση της οσφυϊκής μοίρας της Σ.Σ κατά τη διάρκεια της βάδισης του ανθρώπινου σώματος και μάλιστα προς όλα τα επίπεδα. Μάλιστα για αυτή την περιορισμένη και ελεγχόμενη κίνηση, αλλά και για τη σταθεροποίηση της οσφυϊκής μοίρας, υπεύθυνος είναι ο psoas muscle και οι σκελετικοί μύες.
Έτσι απαντώντας κατά αυτό τον τρόπο στον ασκούμενο μου, αντιλήφθηκε ο ίδιος το πόσο φυσιολογικό και ταυτόχρονα σημαντικό είναι να κινείται το ανθρώπινο σώμα και η οσφυϊκή μοίρα της Σ.Σ σωστά, αρμονικά και ελεγχόμενα καθώς περπατάει, με τα κάτω άκρα να κάνουν το μεγαλύτερο έργο, και τα χέρια με τον κορμό να παρέχουν την απαιτούμενη σταθερότητα και ισορροπία. Βέβαια λόγω της πολυπλοκότητας του συγκεκριμένου μοτίβου, αν οποιοδήποτε τμήμα ή μυς του σώματος δεν ανταποκριθεί σωστά, τότε δημιουργούνται διαταραχές κατά την κίνηση της βάδισης οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμό στη λεκάνη, στα γόνατα, στην ποδοκνημική και γενικά σε διάφορες περιοχές του ανθρώπινου σώματος.
Αν και φαίνεται παράξενο, σύμφωνα με έρευνες το ποσοστό του πληθυσμού που έχει ένα σωστό κύκλο βάδισης είναι πολύ μικρό, με τα κυριότερα προβλήματα να παρατηρούνται στο μήκος του διασκελισμού, στο μήκος του βήματος, στη γωνία του ποδιού, στη διάρκεια του κύκλου βάδισης, και στη γραμμή βαδίσματος. Αν όλα αυτά τα λανθασμένα μοτίβα, το άτομο καταφέρει να τα βελτιώσει μέσω της σωστής εκπαίδευσης και των σωστών υποδημάτων, θα βελτιώσει γενικά την κίνηση και τη λειτουργικότητα του σώματός του, μειώνοντας ταυτόχρονα την επιβάρυνση στο μυοσκελετικό του σύστημα προστατεύοντας το σώμα του από μελλοντικούς τραυματισμούς και πόνους.
*Σύντομο βιογραφικό: O κ. Νικόλαος Παγούνης ζει και εργάζεται στην Καστοριά, είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στη Φυσικοθεραπεία και στην Κινησιοθεραπεία, Πιστοποιημένος Αξιολογητής της Κίνησης& της Αναπνοής του Ανθρώπινου σώματος, σπουδαστής του τμήματος Οστεοπαθητικής του London College of Osteopathy & Health Science, δημιουργός και διαχειριστής της ιστοσελίδας functionalmovement.gr
