Βόλτα στο Κάστρο «Νο 2», Γράφει ο Νίκος Δόικος

Η γνωριμία μας με τον εκκλησιαστικό αρχιτεκτονικό και αγιογραφικό πλούτο της καστροπολιτείας θα γίνει σε δύο φάσεις. Η πληθώρα των δεδομένων καθιστά δύσκολη την διαλογή και παρουσίαση τους σε μία.

Στη πρώτη φάση, μαζί με τις φωτογραφίες ναών και τοιχογραφιών, θα καταρρίψουμε το μύθο της Καστοριάς ως δήθεν τόπου εξορίας αντιπάλων του αυτοκρατορικού θρόνου, μύθος που, εν πολλοίς οφείλεται στην παρερμηνεία μιας μυστηριώδους και λογοτεχνικώς αριστουργηματικής κτητορικής επιγραφής στον Άγιο Νικόλαο του Κασνίτζη (11ου αιώνα).

Ας γίνει τούτη η περιήγηση εις μνήμην Στυλιανού Πελεκανίδη αναστηλωτή των μνημείων του Κάστρου, Νικολάου Μουτσόπουλου λάτρη και προστάτη της τοπικής αρχιτεκτονικής παράδοσης και ακριβού μου δασκάλου,  Παντελή Τσαμίση του πρώτου συστηματικού μελετητή των μνημείων της γενέτειρας του, εις μνήμην Αναστάσιου Ορλάνδου και Μανόλη Χατζηδάκη, κορυφαίων μελετητών  των μνημείων της Καστοριάς καθώς και ως έκφραση ευγνωμοσύνης προς την Ann Wharton Epstein η οποία με περισσή επιστημοσύνη ανέδειξε τα καστοριανά μνημεία.

Όπως προείπαμε, λόγω της στρατηγικής του θέσης ,το Κάστρο διοικούνταν πάντοτε από μέλη του εκάστοτε Αυτοκρατορικού Οίκου. Το πλήθος των βυζαντινών ναϊδρίων οφείλεται στη συνήθεια αυτών των αξιωματούχων να αναγείρουν μικρούς οικογενειακούς ναούς στον περίβολο των αρχοντικών τους ή γενικώς αφιερωματικούς ναούς.

Οι ίδιες οι τοιχογραφίες, οι αφιερώσεις και οι κτητορικές επιγραφές, αποκαλύπτουν το διαχρονικό κλέος της καστροπολιτείας.

Ι. Ναός των Αγίων Αναργύρων

 

Χρονολόγηση ανέγερσης κατά Βοκοτόπουλο μεταξύ 950 και 980μ.Χ. Ο Χαρ.Μπακιρτζής σε μιαν επιγραφή του μνημείου διακρίνει την χρονολογία 912μ.Χ. την ίδια που προτείνει και ο Πελεκανίδης. Ο καστοριανός νομικός, ζωγράφος και ερευνητής Βασίλειος Παπαντίνας, ερμηνεύοντας μιαν άλλην επιγραφή, προτείνει το 813μΧ.

Οι Άγιοι Ανάργυροι αντιπροσωπεύουν την χαρακτηριστική τυπολογία και μορφολογία της καστοριανής ναοδομίας που είναι η τρίκλιτη βασιλική με υπερβολικά υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος (συνέχεια των πρωτοβυζαντινών ναών του 5ου αιώνα).

Από τους ελάχιστους ναούς της χώρας με μαρμάρινο διάκοσμο, αμφικιόνια, επίκρανα και περιθυρώματα, με ποικίλα ανάγλυφα μοτίβα, σε όλες τις πύλες του.

 

 

Άγιος Στέφανος

Χρονολόγηση πρώτου στρώματος τοιχογραφιών in fresco 889μΧ. Κατ’ άλλους 950.
Κτήτωρ κι εδώ Λημνιώτης.

Ίσως ο πιο πρωτότυπος ρυθμολογικά ναός του Κάστρου.  Κάπου εδώ γύρω έλαβε χώρα η παράδοση των Νορμανδών στους καταδρομείς του Αλέξιου Κομνηνού, αφού γονάτισαν μπροστά στο αναπεπταμένο λάβαρο του Αυτοκράτορα και ορκίστηκαν πίστη και αποχή από κάθε μελλοντική εχθρική δράση εναντίον του.
Ο Μουτσόπουλος βασιζόμενος στην επιγραφή κάποιου δωρητή Γεωργίου, αλλά και στην ύπαρξη σύνθρονου στο Ιερό Βήμα , στοιχείο επισκοπικής έδρας καθώς και στο γεγονός ότι ο Άγιος Γεώργιος της Πολιτείας μάλλον είναι μεταγενέστερος του 1083μΧ, ταυτίζει τον Άγιο Στέφανο με τον αρχικό Άγιο Γεώργιο της Πολιτείας.

 

 

 

 

Ταξιάρχης Μητροπόλεως

Τρίκλιτη βασιλική του 9ου αιώνα. Από την επανάχρηση πολύ παλαιότερων κατασκευαστικών μελών συνάγεται ότι ο ναός κτίστηκε πάνω σε παλαιοχριστιανική βασιλική.

 

Άγιος Νικόλαος του Κασνίτζη

Μονόχωρος ναός με εσωτερικό νάρθηκα προς δυσμάς.  Οι μελετητές τον χρονολογούν μεταξύ 1090 ο Πελεκανίδης και 1191μΧ ο Χατζηδάκης.

Κτήτορας του ναού ο Μάγιστρος του Κάστρου Νικηφόρος Κασνίτζης, η κτητορική επιγραφή του οποίου στάθηκε αφορμή για τον παραγωγικό διάλογο ειδικών γύρω από το ενδεχόμενο να υπήρξε το Κάστρο τόπος εξορίας ευγενών της Βασιλεύουσας.

 

 

Οι φωτογραφίες και τα ιστορικά στοιχεία προέρχονται από το προσωπικό αρχείο του Νίκου Δόικου.

 

 

You May Also Like

Συνάντηση εργασίας με την Διεθνή Πρόεδρο της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων Σάγια Τσαουσίδου

  Συνάντηση εργασίας με την Διεθνή Πρόεδρο της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων Σάγια…

Καλή σαρακοστή σε όλους από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καστοριάς “Αθανάσιος Χριστόπουλος”

Καλή σαρακοστή σε όλους από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καστοριάς “Αθανάσιος Χριστόπουλος”(βίντεο)

Ν.Ε. ΚΙΝ.ΑΛ Καστοριάς: «Η σημερινή κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θέλει να “σβήσει” τον κλάδο της γουνοποιίας δημιουργώντας συνεχώς προβλήματα και βάζοντας μονίμως εμπόδια»

Ν.Ε. ΚΙΝ.ΑΛ Καστοριάς: «Η σημερινή κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θέλει να “σβήσει” τον…

Α. Λιάμης: «Είναι απαράδεκτο να παραπλανούμε τον κόσμο με ψευδείς ειδήσεις»

Α. Λιάμης: «Είναι απαράδεκτο να παραπλανούμε τον κόσμο με ψευδείς ειδήσεις»

Ο Δήμαρχος στον εορτασμό της Ζωοδόχου Πηγής σε Φωτεινή και Λιθιά

Ο Δήμαρχος στον εορτασμό της Ζωοδόχου Πηγής σε Φωτεινή και Λιθιά

Οι «Φίλοι Περιβάλλοντος» συνεχίζουν να φροντίζουν τα πουλιά της λίμνης και τα ζώα του Βουνού

Οι «Φίλοι Περιβάλλοντος» συνεχίζουν να φροντίζουν τα πουλιά της λίμνης και τα…

Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, εξ’ αιτίας κατολισθήσεων και ρηγματώσεων εδαφών, κηρύχθηκαν Τοπικές Κοινότητες στην Π.Δ.Μ.

Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, εξ’ αιτίας κατολισθήσεων και ρηγματώσεων εδαφών, κηρύχθηκαν Τοπικές…

Α.Σ. Καστοριάς : Ο Ιωάννης Σαρρής στην ομάδα μας για το υπόλοιπο της σεζόν

Με μεγάλη χαρά καλωσορίζουμε τον νεαρό καλαθοσφαιριστή Ιωάννη Σαρρή