Η ξεχασμένη πανδημία του 1957 και τα κοινά της σημεία με το σήμερα
Όλοι μας έχουμε ακούσει για την Ισπανική γρίπη η οποία χτύπησε την ανθρωπότητα το 1918 στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και στοίχισε την ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους. Μελέτες ανεβάζουν τον αριθμό τους από τα 20 έως και τα 100 εκ. Υπάρχουν όμως και ακόμα δύο πανδημίες τον προηγούμενο αιώνα η πρώτη το 1957 και η δεύτερη το 1968, οι οποίες αν και έφεραν συνολικά πάνω από 5εκ. θανάτους έχουν ξεχαστεί.
Η πανδημία του 1957
Η πανδημία γρίπης του 1957, ονομάζεται επίσης και Ασιατική γρίπη, το ξέσπασμα της εντοπίστηκε για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1957 στην Ανατολική Ασία και στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Το ξέσπασμα της γρίπης οφειλόταν σε δύο ιούς της γρίπης που ουσιαστικά ενώθηκαν σε κοινό στοιχείο και επιτέθηκαν: πρώτον στον ιό γρίπης των πτηνών και δεύτερον από τον κυκλοφορούντα μέχρι τότε ιό γρίπης που χτυπούσε κάθε χρόνο την ανθρωπότητα. Η πανδημία γρίπης του 1957 ήταν η δεύτερη μεγάλη πανδημία γρίπης που εμφανίστηκε τον 20ο αιώνα. Προκάλεσε περίπου ένα έως τέσσερα εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως και παρόλο τα εκατομμύρια ανθρώπων χάσανε την μάχη, θεωρείται ότι ήταν η πιο “αβλαβής” από τις τρεις πανδημίες γρίπης του 20ού αιώνα.
Στα χρόνια που ακολούθησαν το στέλεχος H2N2 υπέστη μια σειρά από μικρές γενετικές τροποποιήσεις, μια διαδικασία γνωστή ως αντιγονική μετατόπιση. Αυτές οι μικρές τροποποιήσεις προκάλεσαν περιοδικές επιδημίες. Μετά από 10 χρόνια εξέλιξης, ο ιός της γρίπης του 1957 εξαφανίστηκε, έχοντας αντικατασταθεί από αντιγονική μετατόπιση από έναν νέο υπότυπο γρίπης Α, τον H3N2, ο οποίος προκάλεσε την πανδημία γρίπης του 1968.
Τα κύρια κύματα της επίθεσης της Πανδημίας του 1957
Το πρώτο κύμα: Από τον Φεβρουάριο του 1957 και κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας, ο ιός εξαπλώθηκε σε όλη την Κίνα και τις γύρω περιοχές. Μέχρι το καλοκαίρι, είχε φτάσει στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου φαίνεται ότι είχε αρχικά μολύνει σχετικά λίγα άτομα.
Το δεύτερο κύμα: Μετά από μήνες, αναφέρθηκαν πολλές περιπτώσεις λοίμωξης, ειδικά σε μικρά παιδιά, ηλικιωμένους και έγκυες γυναίκες. Αυτή η άνοδος των περιπτώσεων ήταν το αποτέλεσμα ενός δεύτερου πανδημικού κύματος ασθενειών που έπληξε το Βόρειο Ημισφαίριο τον Νοέμβριο του 1957. Εκείνη την εποχή η πανδημία είχε ήδη διαδοθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μέχρι τον Δεκέμβριο είχαν αναφερθεί συνολικά περίπου 3.550 θάνατοι στην Αγγλία και την Ουαλία. Το δεύτερο κύμα ήταν ιδιαίτερα καταστροφικό και μέχρι τον Μάρτιο του 1958 περίπου 69.800 θάνατοι είχαν συμβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το ξέσπασμα του 1957 συσχετίστηκε με διακύμανση της ευαισθησίας στην αθένεια αλλά και στην ίδια της την πορεία. Ενώ ορισμένα μολυσμένα άτομα εμφάνισαν μόνο μικρά συμπτώματα, όπως βήχα και ήπιο πυρετό, άλλα παρουσίασαν απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές όπως πνευμονία. Εκείνα τα άτομα που δεν επηρεάστηκαν από τον ιό πιστεύεται ότι είχαν κατοχυρωμένα προστατευτικά αντισώματα έναντι άλλων στενών στελεχών της γρίπης. Η ταχεία ανάπτυξη ενός εμβολίου κατά του ιού H2N2 και η διαθεσιμότητα αντιβιοτικών για τη θεραπεία δευτερογενών λοιμώξεων περιόρισαν την εξάπλωση και τη θνησιμότητα της πανδημίας.
Τα αποτελέσματα της πανδημίας του 1957 σε ανθρώπινες ζωές
Η πανδημία γρίπης του 1957 προκάλεσε περίπου ένα εκατομμύριο έως δύο εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως και γενικά θεωρείται ότι ήταν η λιγότερο σοβαρή από τις τρεις πανδημίες γρίπης του 20ού αιώνα.
Κοινά στοιχεία και διαφορές με τον Covid-19
Ο χρόνος εμφάνισης της πανδημίας του 1957 είναι πολύ κοντά με την τωρινη πανδημία. Φεβρουάριο τότε αναφέρθηκαν τα πρώτα θύματα, Δεκέμβριο στον Covid-19. Ακόμα ένα κοινό χαρακτηριστικό είναι ο γεωγραφικός τόπος εμφάνισης του ιού που είναι η Ανατολική Ασία, ένα τρίτο κοινό στοιχείο είναι πως είχε σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού κατά βάση ήπια συμπτώματα και σε ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 3% τα συμπτώματα αυτά είχαν πορεία προς πιο βαριά κατάσταση όπως πνευμονία. Το ποσοστό της θνησιμότητας ήταν μόλις 0.3%.
Ευτυχώς η μεγάλη διαφορά είναι πως η πανδημία του 1957 χτύπησε και ηλικιακές ομάδες που ο σημερινός δεν τις χτυπάει και δεν είναι άλλες από τα μικρά παιδιά και τις εγγύους. Και τότε η πανδημία είχε επιπτώσεις στο ιατρικό προσωπικό “θάλαμοι του νοσοκομείου έκλεισαν όταν νοσηλευτές και γιατροί αρρώστησαν. Ο Robin Pinsent ήταν ένας γιατρός από τους πολλούς που υπέκυψε. ενώ ένας άλλος απογοητεύθηκε καθώς ούτε αυτός ούτε ο βοηθός του είχαν αναπτύξει αντισώματα παρά την καθημερινή έκθεση στους ασθενείς για 4 εβδομάδες.
Δυστυχώς και τότε οι Δυτικές χώρες είχαν καθυστερήσει ή και είχαν υποτιμήσει τον ιό ενώ έβλεπαν τι γινόταν στην Ασία κατά το πρώτο κύμα: «Το κοινό έχει την εντύπωση ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει για να αποφευχθεί η καταστροφή που έρχεται προς εμάς από την πρόοδο της γρίπης στην Άπω Ανατολή. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει η κυβέρνηση. ενεργώντας ταυτόχρονα μπορεί να σώσει εκατοντάδες και χιλιάδες ζωές », υποστήριξε ο Δρ Κίτσινγκ στο BMJ.9 και είχε αναφέρει στην κυβέρνηση: “θα πρέπει να οργανώθει ένα σύστημα εντοπισμού, να δημιουργηθούν στολές για την κάλυψη των γιατρών, να δημιουργήθούν αποθήκες υλικών υγείας, να προσλάβουμε νοσοκόμες”.
Χαρακτηριστό ακόμα της ολιγωρίας πολλών κυβερνήσεων στον κόσμο είναι και το κείμενο του Corbett McDonald της Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας στην Αγγλίας που είχε αναφέρει: “Παρόλο που είχαμε 30 χρόνια για να προετοιμαστούμε για το τι πρέπει να γίνει σε περίπτωση πανδημίας γρίπης (από την πανδημία του 1918), νομίζω ότι όλοι προσπαθήσαμε να αυτοσχεδιάσουμε τις έρευνες έχοντας ανεπαρκή χρόνο για να το κάνουμε σωστά. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι οι άνθρωποι θα έχουν επιζήσει με το τέλος όλου αυτού και μετά θα πρέπει να εξηγήσουμε το τι ακριβώς έγινε”.
Το χτύπημα της επιδημίας του 1957 στην οικονομία
Στις αρχές του 1958 εκτιμάται ότι “τουλάχιστον 9 εκατομμύρια άνθρωποι στη Μεγάλη Βρετανία είχαν ασιατική γρίπη κατά τη διάρκεια της επιδημίας του 1957. Δεν δαπανήθηκαν μόνο 10.000.000 £ για παροχές ασθένειας, αλλά έκλεισαν τα εργοστάσια, τα γραφεία και ορυχεία έκλεισε όλη η οικονομία: «Αποτυχία στην παραγωγή και Ύφεση μέσω της γρίπης” (Manchester Guardian, 29 Νοεμβρίου). Ενώ ο Guardian έγραφε: “Στο Λονδίνο, 110.000 παιδιά έμειναν συνολικά στο σπίτι και δεν πήγαιναν στο σχολείο καθώς θεωρούνται ύποπτα ότι έχουν γρίπη”.
Στην μεγαλύτερη οικονομία τις ΗΠΑ κατά το τελευταίο τρίμηνο του 1957 ο ρυθμός ανάπτυξης (σε ετήσια βάση) ήταν -4% και το πρώτο τρίμηνο του 1958, -10%, η μεγαλύτερη πτώση στην ιστορία της μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέχρι το τρίτο και τέταρτο τρίμηνο του 1958, ωστόσο, ο ρυθμός ανάπτυξης είχε ανέβει σχεδόν στο 10% και για το σύνολο του έτους το ΑΕΠ μειώθηκε κατά λιγότερο από 1% – μια κακή ύφεση, 3η χειρότερη από βάθος στην ιστορία μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο.
Και εδώ είναι το ενδιαφέρον. Πολλές πηγές δεν αναφέρουν καν την πανδημία ως αιτία της ύφεσης. Πράγματι, η πανδημία ξεχάστηκε σύντομα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το 1945-1974, δεν αναφέρουν καν την πανδημία ή την ύφεση, μόνο τα χρόνια της δεκαετίας του 1950. Ενώ και η ίδια η FED (ομοσπονδιακή τράπεζα ΗΠΑ) σε αναφορές της από τον Αύγουστο του 1958 δεν αναφέρει καν τη γρίπη σαν αιτία ύφεσης.
Μία ιδιαίτερη άποψη
Ο βετεράνος πολέμου Clark Whelton αναφέρει που έζησε την πανδημία του 1957 αναφέρει: “Στην πραγματικότητα, ακόμη και στην προχωρημένη ηλικία των 80, θεωρώ ότι ο πανικός του Covid-19 είναι παράξενος και ενοχλητικός. Έχω ζήσει επιδημίες στο παρελθόν, αλλά δεν κατέρρευσαν το χρηματιστήριο, δεν κατέστρεψαν μια ακμάζουσα οικονομία και έκλεισαν τα διεθνή ταξίδια. Δεν σταμάτησαν την παρέλαση του Αγίου Πατρικίου ή τα τουρνουά μπάσκετ. Αυτά τα ακραία μέτρα θα έχουν πραγματική επίδραση στην εξάπλωση του Covid-19 στη Νέα Υόρκη ή την Αμερική; Πρόκειται σύντομα να το μάθουμε.
Έζησα την πανδημία που ήρθε τον Οκτώβριο του 1957 στις ΗΠΑ όταν πέρασα μια εβδομάδα στο ιατρείο του κολλεγίου μου με ένα κρούσμα του ιού H2N2, γνωστό τότε σαν «Ασιατική γρίπη». Ο πυρετός μου έφτασε στο 40.5 και ήμουν πιο άρρωστος από ποτέ. Το ιατρείο γέμισε όσο ήμουν εκεί και με άλλες περιπτώσεις. Το ίδιο το κολέγιο όμως δεν έκλεισε και η πόλη δεν επέβαλε περιορισμούς στις δημόσιες συγκεντρώσεις. Την ημέρα που βγήκα νικητής από το νοσοκομείο, έπαιξα σε παιχνίδι ποδοσφαίρου, το οποίο είχε και αρκετούς θεατές.
Δεν είναι ότι η ασιατική γρίπη – η δεύτερη πανδημία της γρίπης του εικοστού αιώνα – δεν ήταν μια σοβαρή ασθένεια. Σε όλο τον κόσμο, αυτό το στέλεχος της γρίπης σκότωσε κάπου μεταξύ 1 και 2 εκατομμυρίων ανθρώπων. Περισσότεροι από 100.000 πέθαναν μόνο στις ΗΠΑ. Ωστόσο, από όσο γνωρίζω, οι κυβερνήτες δεν κάλεσαν την Εθνική Φρουρά και οι πολιτικοί αντίπαλοι δεν κατηγόρησαν τον Πρόεδρο Eisenhower. Οι αθλητικές εκδηλώσεις στο κολέγιο δεν ακυρώθηκαν, τα αεροπλάνα και τα τρένα συνέχισαν να λειτουργούν, και οι Αμερικανοί δεν αντιμετωπίζαν ο ένας τον άλλον με φόβο και υποψία, αγγίζοντας τους αγκώνες αντί για τα χέρια. Είπαμε τις προσευχές μας και εκμεταλλευτήκαμε τις πιθανότητές μας.
Σήμερα, κοιτάζω πίσω και αναρωτιέμαι αν μια ξένοιαστη Αμερική αντιμετώπισε την πανούκλα του 1957 με ένα είδος ανίδεας ανοησίας. Γιατί δεν ήμασταν πιο δραστήριοι στην καταπολέμηση αυτής της μετάδοσης; Θα μπορούσαν οι αυστηρότερες διαδικασίες καραντίνας να έχουν μειώσει το ποσοστό μόλυνσης και να μειώσουν τον αριθμό των θανάτων; Εν ολίγοις, γιατί δεν φοβόμασταν περισσότερο τότε;”
με πληροφορίες από το Britanicca, την WST και το city-journal | Έρευνα: Ηλίας Κοτσιρέας | Φωτογραφίες αρχείου Intime News και Britanicca, History
