Γιάννης Παπαδόπουλος
Το βίντεο διαρκεί μόλις 26 δευτερόλεπτα. Ενας έφηβος με θολωμένο το πρόσωπό του εμφανίζεται να ανακαλεί τις καταγγελίες που είχε κάνει κατά του πατρός Αντωνίου, ιδρυτή της «Κιβωτού του Κόσμου», για ασελγείς σεξουαλικές πράξεις. Μιλάει βιαστικά, σε εξωτερικό χώρο, και ζητάει δύο φορές συγγνώμη. «Ολα αυτά που είπα ήταν ένα μεγάλο ψέμα», λέει, ισχυριζόμενος ότι κάποιος του είχε τάξει χρήματα. Το υλικό αναπαρήχθη άμεσα σε δελτία ειδήσεων και ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, αναρτήθηκε και στον λογαριασμό του TikTok του Ekklisia Online. Ολα σε κοινή θέα. Παρουσιάστηκε ως μια ανατροπή, περιπλέκοντας την πολύκροτη υπόθεση.
Η ανάδειξη αυτού του βίντεο την περασμένη Τρίτη συνοδεύθηκε και από τη δημοσιοποίηση μιας ανορθόγραφης επιστολής που αποδόθηκε στη μητέρα του ανηλίκου. Ηταν γραμμένη σε σελίδα τετραδίου και έφερε σφραγίδα επικύρωσης από το ΚΕΠ Λάρισας. Το περιεχόμενό της ήταν παρόμοιο, ανακαλούσε όσα είχε καταγγείλει ο τρόφιμος της «Κιβωτού». Αλλη μία αντίστοιχη επιστολή φέρεται να έγραψε και ο έφηβος. Λίγες ώρες αργότερα, ο συνήγορος της μητέρας, Ανδρέας Θεοδωρόπουλος, υποστήριξε ότι η υπογραφή της είχε πλαστογραφηθεί. Το κουβάρι μπλέχτηκε κι άλλο.
Η στιγμή
Το βίντεο και οι επιστολές, ανεξαρτήτως εάν το περιεχόμενό τους ανταποκρίνεται ή όχι στην πραγματικότητα, εμφανίστηκαν σε μια κομβική στιγμή. Τον Δεκέμβριο αναμένεται να εκδικαστεί εξ αναβολής στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών το σκέλος της υπόθεσης που αφορά σε πρακτικές «σωφρονισμού» ανηλίκων με εξαντλητικές τιμωρίες, απειλές, ξυλοδαρμούς και πολύωρη βαριά χειρωνακτική εργασία. Οι κατηγορούμενοι είναι οκτώ, στελέχη και εργαζόμενοι των δομών της οργάνωσης στο Διμήνι, στον Ανω Βόλο, στη Χίο και στον Κολωνό. Ανάμεσά τους βρίσκεται και ο πατήρ Αντώνιος.
Ακόμη, σε άλλη πτυχή της υπόθεσης, ο εισαγγελέας Πρωτοδικών πρότεινε στις 31 Οκτωβρίου να παραπεμφθεί σε δίκη στο Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αθηνών ο ιερέας για κατάχρηση δύο ανηλίκων σε ασέλγεια. Εκκρεμεί η σχετική απόφαση του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών, ενώ ο πατήρ Αντώνιος έχει αρνηθεί όλες τις κατηγορίες που έχουν διατυπωθεί εις βάρος του και δηλώνει αθώος.
Ο έφηβος που εμφανίστηκε στο βίντεο παρουσιάστηκε από τα ΜΜΕ ως 16χρονος. Αυτή, όμως, δεν είναι η πραγματική του ηλικία. Εχει γεννηθεί τον Νοέμβριο του 2009, άρα είναι 14 ετών. Εισήλθε στις δομές της «Κιβωτού» το 2015 προσωρινά, βάσει απόφασης της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Λάρισας, και ένα χρόνο αργότερα η επιμέλειά του ανατέθηκε στην οργάνωση. Οι ασελγείς πράξεις τις οποίες είχε καταγγείλει φέρονται να τελέστηκαν το 2022 σε διάφορα μέρη και δομές της «Κιβωτού» ανά την Ελλάδα, όπως στον Βόλο, στην Αθήνα, στην Πωγωνιανή Ηπείρου, αλλά και στη Χίο. Ο 14χρονος, πάντως, δεν ήταν ο πρώτος που είχε προβεί σε σχετικές καταγγελίες.
Η πρώτη καταγγελία
Είχε προηγηθεί η μαρτυρία ενός νεαρού ηλικίας 19 ετών, ο οποίος σχετιζόταν με την «Κιβωτό» από το 2011, όταν ήταν ανήλικος και μαζί με τον αδερφό του είχαν σταλθεί στην οργάνωση. Επτά χρόνια αργότερα, η μητέρα τους ανέλαβε πάλι την επιμέλειά τους, αλλά ο νεαρός συνέχισε να έχει σχέσεις με την «Κιβωτό». Η οργάνωση τους παρείχε μηνιαίο επίδομα για το ενοίκιο, τρόφιμα και ρούχα. Οι ασελγείς πράξεις για τις οποίες κατήγγειλε τον πατέρα Αντώνιο φέρονται να τελέστηκαν από τον Σεπτέμβριο του 2020 έως τον Αύγουστο του 2022, αρχικά σε δομή της Καλαμάτας και έπειτα στην Αθήνα, στον Βόλο και στη Χίο.
Μετά την κατάθεση του 19χρονου σε αστυνομικούς της Υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων το 2022 υπήρχε η προσμονή από το περιβάλλον του ότι θα άνοιγαν και άλλα στόματα. Ωστόσο δεν τηρήθηκε η μυστικότητα της προδικασίας. Η διαρροή της κατάθεσής του, καθώς και η αποκάλυψη της ταυτότητάς του σε φίλους και γνωστούς στους οποίους δεν είχε μοιραστεί όσα είχε καταγγείλει, τον αιφνιδίασαν. Προτού ακόμη ο ίδιος μιλήσει σε κάποιο ΜΜΕ, δημοσιογράφοι είχαν επικοινωνήσει με φίλους του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γνωστοποιώντας έμμεσα την ταυτότητά του στον κοινωνικό του περίγυρο. Τότε, από την πλευρά του 19χρονου υπήρξαν αναφορές για απόπειρες εκφοβισμού, ενώ ακολούθησαν και προσπάθειες αποδόμησής του.
Με ένα βίντεο και δύο επιστολές, ανήλικος τρόφιμος της δομής και η μητέρα του, φέρονται να διαψεύδουν τις αρχικές καταγγελίες του παιδιού εναντίον του πατρός Αντωνίου.
Ενα από τα μηνύματα που φέρεται να είχαν σταλεί τότε σε όσους είχαν μιλήσει κατά της «Κιβωτού» τους αποκαλούσε «ψευδομάρτυρες». Το κλίμα εκείνων των ημερών φέρεται να είχε φοβίσει άλλους πιθανούς τροφίμους ή εργαζομένους από το να μιλήσουν.
Στο «Σπίτι του Παιδιού»
Ο 14χρονος περιγράφεται ως ένα παιδί που δύσκολα μιλούσε και έδινε συνήθως μονολεκτικές ή ολιγόλογες απαντήσεις. Φέρεται όμως να ήταν πιο αναλυτικός όταν κατέθεσε τον Δεκέμβριο του 2022 στο «Σπίτι του Παιδιού». Η συγκεκριμένη δομή υπάγεται στο υπουργείο Δικαιοσύνης και στεγάζεται σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Παλαιό Φάληρο. Θεωρείται το πιο εξειδικευμένο περιβάλλον στη χώρα για τον χειρισμό αντίστοιχων υποθέσεων, με μέλημα να αποφευχθεί ο επανατραυματισμός του ανηλίκου.
Η κατάθεση γίνεται σε ένα μικρό δωμάτιο με δύο αντικριστές πολυθρόνες και δύο κάμερες στο ταβάνι. Μόνο μία δικανική ψυχολόγος συνομιλεί με τον ανήλικο. Οι δικηγόροι των δύο πλευρών μπορούν να έχουν θέσει γραπτώς τις ερωτήσεις τους, τις οποίες έπειτα θα μεταφέρει η ψυχολόγος στο παιδί με την επιστημονικά ενδεδειγμένη διατύπωση. Ο διάλογος βιντεοσκοπείται και προβάλλεται ζωντανά σε οθόνες σε διπλανή αίθουσα, όπου παρακολουθούν τη διαδικασία ανακριτικοί υπάλληλοι.
Στην περίπτωση της «Κιβωτού» είχε οριστεί και τεχνικός σύμβουλος της υπεράσπισης για να παρακολουθήσει την κατάθεση. Στη δικογραφία που σχηματίστηκε φέρεται να μην περιλαμβάνεται κάποια σχετική έκθεσή του. Από την πλευρά της υπεράσπισης, πάντως, θεωρείται ότι από τις επιστολές και το βίντεο ανάκλησης της καταγγελίας, που δημοσιοποιήθηκαν πρόσφατα, «αποδεικνύεται ότι η συγκεκριμένη υπόθεση στερείται ουσίας».
Στην εισαγγελική πρόταση για παραπομπή του πατρός Αντωνίου σε δίκη για το αδίκημα της κατάχρησης ανηλίκων σε ασέλγεια παρουσιάζονται και οι ισχυρισμοί του ιδρυτή της «Κιβωτού». Υποστηρίζει ότι όλα μεθοδεύτηκαν από τον 19χρονο, καθώς και ότι εκείνος υποκίνησε τον 14χρονο. Χαρακτηρίζει την κατάθεση στο «Σπίτι του Παιδιού» ενώπιον της ψυχολόγου «αναξιόπιστη, καθοδηγούμενη και ανακριβή» και υποστηρίζει ότι είχε υποδειγματική συμπεριφορά και δεν διατηρούσε ιδιαίτερες προσωπικές επαφές με τους φιλοξενούμενους ανηλίκους.
Αναφέρει ότι ουδέποτε καλούσε ανηλίκους στον προσωπικό του χώρο και ότι συνοδευόταν από την οικογένεια ή τους συνεργάτες του. Ισχυρίζεται ότι τα όσα έχουν καταγγελθεί δεν συνάδουν με τη συμπεριφορά του και τη φιλανθρωπική του δράση. Προσπαθεί ακόμη να αντικρούσει άλλες μαρτυρικές καταθέσεις, επισημαίνοντας ότι έχουν αντιφάσεις.
Εκμυστηρεύσεις
Ο εισαγγελέας Πρωτοδικών δεν δέχθηκε αυτούς τους ισχυρισμούς. Εκρινε ότι υπήρχαν αρκετές και διασταυρούμενες μαρτυρίες ανθρώπων που εργάζονταν ή φιλοξενούνταν στην «Κιβωτό». Σχετικά με τον 19χρονο έκρινε ότι στις διαδοχικές καταθέσεις του στις ανακριτικές αρχές επαναλάμβανε με «σταθερό, αμετάβλητο και συνεπή τρόπο τον βασικό γεγονοτικό πυρήνα της αξιόποινης συμπεριφοράς του κατηγορουμένου εις βάρος του». Σημείωσε ότι ο νεαρός εκμυστηρεύθηκε σε ανύποπτο χρόνο σε πέντε διαφορετικά πρόσωπα όσα φέρεται να συνέβησαν. Αποδέχεται μεν ότι ένας μάρτυρας δίνει διαφορετική περιγραφή για μια ασελγή πράξη που φέρεται να τελέστηκε στη Χίο, εκτιμά δε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση το φως δεν ήταν έντονο στο δωμάτιο και ο μάρτυρας μπορεί να υπέστη σοκ από όσα αντίκρισε.
Για τον 14χρονο ο εισαγγελέας Πρωτοδικών αναφέρει στην πρότασή του ότι η κατάθεση δόθηκε σύμφωνα με τα δικονομικά εχέγγυα που επιτάσσει η εξέταση ανήλικων μαρτύρων, με παρουσία ψυχολόγου που είχε οριστεί από το Πρωτοδικείο Αθηνών. «Κατέθεσε αυθορμήτως και ανεπηρέαστος», σημειώνει ο εισαγγελέας. Κατά τον ίδιο, οι μαρτυρίες και των δύο νέων είχαν κοινά σημεία και αναδείκνυαν ένα κοινό μοτίβο συμπεριφοράς για τον καταγγελλόμενο.
Μετά και τις τελευταίες εξελίξεις, την εμφάνιση του βίντεο και των επιστολών που έχουν ήδη προσκομιστεί στο δικαστικό συμβούλιο, όλα τα ενδεχόμενα μοιάζουν ανοιχτά. Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών θα κρίνει εάν ο ιδρυτής της «Κιβωτού» θα παραπεμφθεί και για τις δύο καταγγελίες ή εάν θα ζητηθεί συμπληρωματική ανάκριση για να καταθέσει εκ νέου ο 14χρονος με δικονομικές εγγυήσεις και να κριθεί η αξιοπιστία της μαρτυρίας. Η ανάκληση καταθέσεων σε περιπτώσεις καταγγελιών σεξουαλικής παρενόχλησης ανηλίκων είναι κάτι που έχει παρατηρηθεί και σε άλλες περιπτώσεις διεθνώς, σύμφωνα με ειδικό που μίλησε στην «Κ» υπό τον όρο της ανωνυμίας. Επισημαίνει ότι συνήθως τα παιδιά ιδρυμάτων που έχουν βρεθεί σε αντίστοιχη θέση μπορεί να προέρχονται από κάποιο ευάλωτο περιβάλλον ακραίας φτώχειας ή χρήσης ναρκωτικών και ότι είναι εύκολο να εκφοβιστούν ή να απειληθούν.
«Παίρνει χρόνια να αποκαλύψει κάποιος μια κακοποίηση. Εάν στα 100 παιδιά μιλήσουν τα οκτώ, μπορεί να το κάνουν με αμφιθυμία ή ανασφάλεια», λέει. «Γιατί ανακαλεί ένας ανήλικος; Φοβάται, νιώθει ότι απειλείται, σηκώνει ένα βάρος δυσβάσταχτο; Μήπως γιατί δεν αντέχει αυτό που θα ακολουθήσει; Πρέπει όλα αυτά να διερευνηθούν».
Το χρονικό των καταγγελιών και των ανακλήσεων
Νοέμβριος 2022
Ενας 19χρονος, ο οποίος σχετιζόταν με την «Κιβωτό» από το 2011, καταθέτει στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων ότι έπεσε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από τον πατέρα Αντώνιο. Η κατάθεσή του διαρρέει αμέσως στον Τύπο με αποτέλεσμα, όπως ισχυρίζεται, να γίνει δέκτης απειλητικών μηνυμάτων.
Δεκέμβριος 2022
Ενας 14χρονος φιλοξενούμενος στην οργάνωση καταθέτει στο «Σπίτι του Παιδιού», ενώπιον εξειδικευμένου δικανικού ψυχολόγου του υπουργείου Δικαιοσύνης. Καταγγέλλει τον πατέρα Αντώνιο, ενώ την κατάθεση παρακολουθεί, μέσω κάμερας, και σύμβουλος της υπεράσπισης.
31 Οκτωβρίου
Ο εισαγγελέας προτείνει την παραπομπή του ιερέα σε δίκη στο Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αθηνών για κατάχρηση δύο ανηλίκων σε ασέλγεια. Εκκρεμεί η οριστική απόφαση του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών, ενώ ο πατήρ Αντώνιος έχει αρνηθεί όλες τις κατηγορίες που έχουν διατυπωθεί εις βάρος του και δηλώνει αθώος.
14 Νοεμβρίου
Αναρτάται στο TikTok βίντεο που εικονίζει έναν έφηβο με θολωμένο πρόσωπο, ο οποίος εμφανίζεται να ανακαλεί τις καταγγελίες κατά του πατρός Αντωνίου, ζητώντας μάλιστα και συγγνώμη για «το μεγάλο ψέμα». Ισχυρίζεται ότι είχε δώσει ψευδή κατάθεση επειδή κάποιος του είχε υποσχεθεί χρηματική αμοιβή.
