Σπύρος Αλεξόπουλος
Σε μερικά χρόνια είναι σχεδόν βέβαιο πως το 2023 θα χαρακτηρίζεται ως η χρονιά που η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence, AI) μπήκε δυναμικά στη ζωή των πολιτών, των επιχειρήσεων και των πολιτών ανά τον κόσμο.
Ύστερα από πολλά χρόνια έρευνας, οι εξελίξεις στον τομέα ήταν τέτοιες που έγιναν πλέον αισθητές στο ευρύ κοινό και ανάγκασαν μεγάλο μέρος της παγκόσμιας επιχειρηματικής κοινότητας να δηλώσει τη συμμετοχή του σε αυτή τη νέα επανάσταση. Οι συζητήσεις γύρω από τις εξελίξεις στον τομέα της AI γεμίζουν καθημερινά το διαδίκτυο, τις τηλεοπτικές οθόνες, τις αίθουσες των κοινοβουλίων και τις καθημερινές συσκέψεις των αξιωματούχων πλήθους επιχειρήσεων.
Πάρα πολλοί πολίτες, επιχειρηματίες, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, αναλυτές, ακόμα και φιλόσοφοι, αναρωτιούνται πώς θα αλλάξει ο κόσμος με την έλευση και την αναμενόμενη κυριαρχία της τεχνητής νοημοσύνης. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα που τίθενται δεν είναι καθόλου εύκολες και οι περισσότερες από αυτές περιέχουν σίγουρα πολλά στοιχεία πιθανολόγησης. Δεν είναι καθόλου εύκολο να πούμε πώς θα επιδράσει πάνω μας η «επέλαση» της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς δεν γνωρίζουμε ακόμα τίποτα σχετικά με τους κανόνες που θα τεθούν κάποια στιγμή από τη μεριά των διαφόρων κρατών και των διεθνών υπερεθνικών οργανισμών. Είναι όμως σχετικά πιο εύκολο να συζητήσουμε για τις αλλαγές που θα έρθουν στον επιχειρηματικό κόσμο, καθώς κάποιες από αυτές αρχίζουν να γίνονται σταδιακά ορατές.
Ξεκινώντας, θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε συνοπτικά τη σημασία που έχουν τα σημερινά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης για τις επιχειρήσεις, με την βοήθεια πολλών δημοσιευμάτων του διεθνούς Τύπου και μίας ενδιαφέρουσας συνομιλίας μεταξύ πέντε ειδικών του χώρου που φιλοξένησε πρόσφατα το Barron’s.
Καθώς μιλάμε για τη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη (generative AI), η χρήση της δίνει την δυνατότητα σε όποιον έχει στα χέρια του μεγάλες ποσότητες ανεπεξέργαστων δεδομένων κάθε είδους να φτιάξει δικά του μοντέλα επεξεργασίας τους, ανάλογα με τις ανάγκες ή τις επιθυμίες του. Μιλώντας για δεδομένα αναφερόμαστε σε διάφορα είδη δεδομένων, όπως γλωσσικά δηλαδή κείμενα ή στοιχεία προφορικού λόγου, κώδικες λογισμικού, στοιχεία γύρω από τη χημική σύσταση υλικών, υλικά κάθε είδους, ακόμα και εικόνες. Οι εφαρμογές δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης, ύστερα από τους αναπόφευκτους πειραματισμούς, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την δημιουργία μηχανισμών επεξεργασίας αυτών των δεδομένων που θα παράγουν αποτελέσματα για τα οποία μέχρι πρότινος απαιτούνταν πολλαπλάσιοι πόροι και πάρα πολύς χρόνος.
Στην ουσία, αυτές οι εφαρμογές θα βοηθήσουν να δημιουργηθούν διάφορες πλατφόρμες επεξεργασίας δεδομένων που θα παράγουν τα επιθυμητά αποτελέσματα πολύ πιο γρήγορα και πολύ πιο φθηνά από πριν. Κάτι που συναρπάζει πολλούς, και φοβίζει πολλούς άλλους, είναι πως μέσω των νέων εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης δίνεται η δυνατότητα αλληλεπίδρασης (συζήτησης κατά κάποιους άλλους) μεταξύ των ανθρώπων και των μηχανημάτων, ένα είδος συνεργασίας μέσα από την οποία θα τελειοποιούνται αυτές οι πλατφόρμες επεξεργασίας δεδομένων.
Για να μην παρεξηγηθούμε, δεν αναφερόμαστε τόσο πολύ στις εφαρμογές που είναι διαθέσιμες στους καταναλωτές (όπως ας πούμε το ChatGPT) και τις οποίες έχουν δοκιμάσει πολλοί από εμάς, όσο στη δουλειά που γίνεται μέσα στις μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες ψάχνουν τρόπους να βελτιώσουν την ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρουν. Κάποιες ψάχνουν πώς θα επεξεργαστούν πιο γρήγορα και αποτελεσματικά τα δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους.
Η δημιουργία μίας αποτελεσματικής πλατφόρμας επεξεργασίας με βάση την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί – ανάμεσα σε πολλά άλλα – να φέρει πιο κοντά την ανακάλυψη ενός νέου φαρμάκου, να διευκολύνει τους επιστήμονες που προσπαθούν να δημιουργήσουν πιο ανθεκτικά υλικά, να δώσει πλεονέκτημα σε ένα hedge fund που προσπαθεί να ερμηνεύσει τις κινήσεις των μετοχών, να δώσει πολύτιμη βοήθεια στους γεωλόγους που ψάχνουν για κοιτάσματα υγρών καυσίμων ή μετάλλων. Επίσης, μπορεί να κάνει πιο γρήγορη και αποτελεσματική την διαδικασία λήψης αποφάσεων μέσα σε μία επιχείρηση, να απελευθερώσει τις παραγωγικές δυνάμεις των εργαζομένων και να δώσει την δυνατότητα σε μία εταιρεία να απευθυνθεί σε περισσότερους πελάτες και να τους παράσχει περισσότερες υπηρεσίες.
Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε πως στον κόσμο των επιχειρήσεων, η χρήση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης θα γίνει (μάλλον ήδη γίνεται) με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας, της αποτελεσματικότητας και της εφευρετικότητας μίας επιχείρησης. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται απλά για μία προσπάθεια αλλά για έναν αγώνα δρόμου μεταξύ των επιχειρήσεων, καθώς η επιτυχημένη χρήση των εφαρμογών AI μπορεί να δώσει πολύ μεγάλα πλεονεκτήματα σε όσες εταιρείες ή επιχειρηματίες καταφέρουν να τις εκμεταλλευτούν με τον πιο έξυπνο και παραγωγικό τρόπο. Αυτός ο αγώνας θα είναι πολύ σκληρός γιατί αυτή την στιγμή υπάρχει η εντύπωση πως όποιος μείνει πίσω είναι εξαιρετικά πιθανόν να αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα επαγγελματικής επιβίωσης στην περίπτωση που οι ανταγωνιστές καταφέρουν να κάνουν άλματα.
Σημαντικό πλεονέκτημα στον αγώνα αυτόν θα έχουν, τουλάχιστον θεωρητικά, οι επιχειρήσεις που έχουν ήδη στην διάθεσή τους σημαντική τεχνολογική εξειδίκευση, μεγάλους όγκους δεδομένων και είναι ισχυρές οικονομικά. Στο νου μας έρχονται αμέσως επιχειρήσεις όπως οι Microsoft (MSFT NASDAQ), Alphabet (GOOGL NASDAQ) Amazon (AMZN NASDAQ) και άλλες σχετικά μικρότερες. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει πιθανότητα να δούμε μία μικρή άγνωστη εταιρεία να ξεπηδά ξαφνικά και να γιγαντώνεται λόγω των καλών της επιδόσεων στον τομέα των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης.
Φαίνεται όμως, τουλάχιστον σύμφωνα με τους ειδικούς, πως σε αντίθεση με άλλες επιχειρηματικές, βιομηχανικές ή τεχνολογικές επαναστάσεις, οι μεγάλες επιχειρήσεις θα ξεκινήσουν με ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Το πώς θα αξιοποιήσουν το πλεονέκτημά τους είναι κάτι που θα φανεί τα επόμενα χρόνια. Μας φαίνεται όμως αδύνατον, παρότι δεν είμαστε ειδικοί, να φανταστούμε πως δεν θα γεννηθούν νέες επιχειρήσεις και δεν θα μαραζώσουν κάποιες από τις θεωρητικά ισχυρές κατά την διάρκεια του αγώνα για την προσαρμογή στην επερχόμενη εποχή της τεχνητής νοημοσύνης.
Όσο αφορά στις πιθανές αρνητικές συνέπειες της διαφαινόμενης μετάβασης σε μία νέα εποχή, δεν θα ασχοληθούμε με σενάρια καταστροφής. Είναι όμως σίγουρο πως ορισμένοι προβληματισμοί που εκφράζονται είναι βάσιμοι και δεν πρέπει να τους αγνοούμε. Ούτε πρέπει όμως να παρασυρόμαστε σε κινδυνολογικές κραυγές, πολύ απλά γιατί είναι ακόμα πολύ νωρίς και δεν ξέρουμε αρκετά πράγματα.
Το ζήτημα της πιθανής απώλειας θέσεων εργασίας είναι προφανώς ένα από τα πιο σημαντικά. Πριν μερικές ημέρες είχαμε αναφερθεί στις ανησυχίες των εργατικών ενώσεων του Σαν Φρανσίσκο, τα μέλη των οποίων φοβούνται πως η έλευση των robotaxis, θα οδηγήσει στην κατάργηση εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας. Παρόμοιοι φόβοι εκφράζονται και σε πολλούς άλλους τομείς, όπως σε αυτόν της δημοσιογραφίας, της βιομηχανίας θεάματος (ηθοποιοί και σεναριογράφοι), καθώς και σε αυτόν της εκπαίδευσης, όπου οι δάσκαλοι φοβούνται πως σύντομα ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης θα πάρει την θέση τους.
Επίσης, σε κίνδυνο πιθανότατα θα βρεθούν και τα τμήματα εξυπηρέτησης πελατών σε ένα μεγάλο πλήθος επιχειρήσεων καθώς και σε κυβερνητικές υπηρεσίες (αυτό βέβαια έχει αρχίσει να γίνεται εδώ και χρόνια, όπως μας υπενθυμίζει η συχνή τηλεφωνική μας συνομιλία με μία φωνή που προέρχεται από υπολογιστή). Δυστυχώς ή ευτυχώς, αυτή είναι μία διαδικασία που έχει επαναληφθεί πολλές φορές στην ιστορία και λογικά θα επαναληφθεί και πάλι. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως το ισοζύγιο των θέσεων εργασίας θα είναι αρνητικό εξαιτίας των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης. Εδώ θα παραθέσουμε την άποψη ενός από τους πλέον ειδικούς, του Άρβιντ Κρίσνα που είναι ο διευθύνων σύμβουλος της IBM (IBM NYSE).
Μιλώντας στο Barron’s πριν σχεδόν τρεις μήνες ο Κρίσνα είχε πει: «η τεχνητή νοημοσύνη θα δημιουργήσει περισσότερες νέες θέσεις εργασίας από όσες θα χαθούν εξαιτίας της, με τον ίδιο τρόπο που παρόμοιες επαναστάσεις στο παρελθόν δημιούργησαν πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας απ’ όσες κατέστρεψαν». Δεν αποκλείεται να έχει δίκιο ο Κρίσνα αλλά αυτό σίγουρα δεν πρόκειται να ανακουφίσει όσους θα χάσουν την δουλειά τους λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων.
Όπως συμβαίνει σε κάθε επανάσταση, στην αρχή της είναι σχεδόν αδύνατον να προβλεφθεί με ακρίβεια η κατάσταση που θα ακολουθήσει την πιθανή επικράτησή της. Στην περίπτωση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να είμαστε σχεδόν βέβαιοι πως θα επικρατήσει, αλλά ομολογούμε πως μας φαίνεται καλύτερο να μην αποτολμήσουμε προβλέψεις για το τι θα ακολουθήσει. Προτιμάμε να το διαπιστώσουμε στην πορεία, έτσι είναι πιο ενδιαφέρον και γοητευτικό.
