Μπορεί να ξεκίνησε στους δρόμους και τις γειτονιές του Παρισιού από τους σύγχρονους ρομαντικούς επαναστάτες αλλά σίγουρα δεν πρόκειται για μια νέα παριζιάνικη επανάσταση. Οι άνθρωποί του δεν φοράνε κίτρινα γιλέκα, δεν στήνουν οδοφράγματα, δεν αποκλείουν δρόμους, δεν αποκεφαλίζουν με την γκιλοτίνα τους μονάρχες τους. Αυτό που κάνουν είναι να στήνουν μεγάλα τραπέζια και να ταΐζουν μέχρι σκασμού τους φίλους-γείτονες με σπιτικό φαγητό και αυθεντικά γέλια.
Όλα ξεκίνησαν με ένα μόνο τραπέζι. Όχι οποιοδήποτε τραπέζι αλλά ένα τραπέζι μήκους 215 μέτρων, στρωμένο με 648 καρέκλες και φορτωμένο με σπιτικά φαγητά, κατά μήκος της Rue de l’Aude. Οι παρευρισκόμενοι κλήθηκαν να μιλήσουν ανοιχτά ξεκινώντας με την πιο επαναστατική παρότρυνση: γεια σας.
Για ορισμένους, αυτός ο χαιρετισμός οδήγησε στην πρώτη ουσιαστική ανταλλαγή απόψεων μεταξύ γειτόνων. «Δεν είχα ξαναδεί κάτι τέτοιο στο παρελθόν», λέει ο Benjamin Zhong, ο οποίος διατηρεί ένα καφέ στη γειτονιά. «Ήταν σαν ο δρόμος να ανήκε σε μένα, σε όλους μας».
Οι ρομαντικοί επαναστάτες ορκίστηκαν πίστη εκείνη την ημέρα του Σεπτεμβρίου του 2017 στη λεγόμενη République des Hyper Voisins (RHV), μια κοινότητα του 14ου διαμερίσματος στην Αριστερή Όχθη, που περιλαμβάνει περίπου 50 δρόμους και 15.000 κατοίκους. Κατά τη διάρκεια των επόμενων πέντε ετών, η RHV, κλήθηκε να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις της σύγχρονης αστικής ζωής, η οποία μπορεί να είναι συχνά μοναχική. Ενωμένοι, πιστοί στο αρχικό τους όραμα για μια καλύτερη ποιότητα ζωής που ξεκινάει στην περίμετρο του σπιτιού τους, σαν μια οικογένεια που φροντίζει τα βασικά για τη διευκόλυνση και την ευτυχία της προχώρησαν βήμα βήμα σε επόμενες φάσεις.
Περισσότεροι από 1.200 από αυτούς τους «Σούπερ Γείτονες» RHV επικοινωνούν μέσω 40 ομάδων WhatsApp που είναι αφιερωμένες σε ερωτήματα όπως η εύρεση μπέιμπι σίτερ για παιδιά ή κατοικίδια, ή η αναζήτηση βοήθειας για τη διόρθωση χαλασμένων συσκευών. Διοργανώνουν εβδομαδιαία μπραντς, ποτά μετά τη δουλειά και κοινοτικές συγκεντρώσεις.
Επιπλέον η ομάδα διοργανώνει επίσης ένα ετήσιο συμπόσιο – La Table d’Aude – για τους κατοίκους σε ένα τραπέζι μήκους 400 μέτρων, περίπου 440 μέτρων, που διατρέχει τη μέση ενός δρόμου. Μόνη προϋπόθεση εισόδου: να φέρουν τυρί.
H δράση αυτή δεν ενθαρρύνει μόνο τους ανθρώπους να χαιρετούν περισσότερο ο ένας τον άλλον στον δρόμο, αλλά να αλληλοεπιδρούν σε καθημερινή βάση μέσω προγραμμάτων αλληλοβοήθειας, εθελοντικής ανταλλαγής δεξιοτήτων και οργανωμένων συναντήσεων. Έχει, για παράδειγμα, συνεργαστεί με μια μη κερδοσκοπική οργάνωση, τη Les Alchimistes για την εγκατάσταση σημείων διάθεσης οργανικών αποβλήτων σε πρώην χώρους στάθμευσης και τη μετατροπή τους σε κομπόστ.
Με την υποστήριξη του Συμμετοχικού Προϋπολογισμού της πόλης, ο οποίος επιτρέπει στους πολίτες να ψηφίζουν για τις δημοτικές δαπάνες, η κοινότητα των «Σούπερ Γειτόνων» έχει ήδη δώσει πνοή σε μια ξεχασμένη δημόσια πλατεία, σε έναν χώρο εκδηλώσεων και υποβάλλει αίτηση για χρηματοδότηση για την αγορά κοινοτικών φορτιστών ηλεκτρονικών ποδηλάτων και ενός ηλεκτρικού ποδηλάτου φορτίου για τους κατοίκους για τη μεταφορά αγαθών σε τοπικό επίπεδο.
Και ακόμα πιο δραστικά, σε μια εποχή που η παροχή υγειονομικής περίθαλψης στη Γαλλία είναι περιορισμένη, στο μέλλον, η ομάδα ελπίζει να ανοίξει ένα ιατρικό κέντρο προσανατολισμένο στις τοπικές ανάγκες. Με χρηματοδότηση 500.000 ευρώ από το δημαρχείο του Παρισιού, θα έχει 10 άτομα προσωπικό και θα προσφέρει διευρυμένο ωράριο λειτουργίας, διαβουλεύσεις χωρίς ραντεβού και επισκέψεις κατ’ οίκον. Το κρίσιμο είναι ότι οι «πολίτες-χρήστες» θα υποστηρίζουν τους φροντιστές και θα συμμετέχουν στενά, ώστε να είναι πιο ενημερωμένοι οι παράγοντες για την υγεία τους.
«Κάποιος μπορεί να βρίσκεται στο νοσοκομείο και να μην μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του επειδή χρειάζεται υποστήριξη», εξηγεί ο Bernard σε συνέντευξή του στη Guardian. «Τι θα γινόταν όμως αν θέταμε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα για τα παιδιά της περιοχής που θα έκαναν τα ψώνια για τους ασθενείς, ώστε να μπορούν να επιστρέψουν στο σπίτι τους μια εβδομάδα νωρίτερα. Αυτό θα ήταν καλύτερο για τους ασθενείς και θα δημιουργούσε μεγάλες εξοικονομήσεις για τις δημόσιες υπηρεσίες».
«Το στερεότυπο του Παριζιάνου ότι είναι απότομοι και αντιπαθητικοί», εξηγεί ο Patrick Bernard , ο πρώην δημοσιογράφος και κάτοικος της γειτονιάς που πρώτος οραματίστηκε αυτή τη δράση. «Αλλά η ζωή στην πόλη δεν χρειάζεται να είναι δυσάρεστη και ανώνυμη. Θέλουμε να δημιουργήσουμε την ατμόσφαιρα ενός χωριού σε έναν αστικό χώρο». «Η συντροφικότητα δεν είναι μόνο ένα ευχάριστο συναίσθημα», προσθέτει ο Bernard. «Μπορεί να γίνει ένα ισχυρό πλεονέκτημα, ένας ουσιαστικός οικονομικός και κοινωνικός παράγοντας στην οικοδόμηση των πόλεων του αύριο».
Σχεδόν 2.000 άτομα παρακολουθούν τώρα εβδομαδιαία γεύματα και απεριτίφ σε τοπικά εστιατόρια, πολιτιστικές εκδρομές, ανταλλαγές αναμνήσεων, δραστηριότητες για παιδιά και πολλά άλλα. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι κάτοικοι ανέλαβαν να φτιάξουν μάσκες, να παραδώσουν ψώνια σε ευάλωτους γείτονες και να ψήσουν κέικ για να στηρίξουν μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση. Η ψηφιακή πτυχή είναι επίσης ζωτικής σημασίας: δεκάδες ομάδες WhatsApp περιλαμβάνουν ομάδες αφιερωμένες στη διόρθωση χαλασμένων συσκευών, στην πώληση μεταχειρισμένων αγαθών και στην ανταλλαγή πόρων υγείας.
Κοινότητες γειτόνων, ομάδες αλληλοβοήθειας στο WhatsApp μπορούν να βρεθούν σε όλο το Παρίσι . Είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί ο αριθμός αυτών των πρωτοβουλιών πολιτών που δρουν υπερ-τοπικά. Όμως η Camille Arnodin, σύμβουλος ποιοτικών μελετών, εξέτασε τα αποτελέσματά τους το 2021, διερωτώμενη για τα εργαλεία που διασφαλίζουν τη λειτουργία και τη διατήρηση αυτής της τοπικής αλληλεγγύης. Η κοινωνιολόγος πραγματοποίησε αυτή την έρευνα με τον Δήμο του Παρισιού, το Ινστιτούτο της Περιφέρειας του Παρισιού, την 27η Περιφέρεια και το Εργαστήριο Αστικού Σχεδιασμού του Παρισιού (Apur)- τα ευρήματα δημοσιοποιήθηκαν πριν από μερικούς μήνες.
H Arnodin ξεκίνησε μελετώντας το φαινόμενο της Δημοκρατίας των Υπερ-Γειτόνων (RHV) το 2019. Αναπτυγμένη σε 53 δρόμους με 15.000 κατοίκους στο 14ο διαμέρισμα, η RHV, η οποία δημιουργήθηκε το 2017, πέτυχε, για παράδειγμα, την ανάπλαση μιας διασταύρωσης. Μια δύναμη κρούσης που της χάρισε την ευκαιρία να φλερτάρουν οι πολιτικοί στις δημοτικές εκλογές του 2020.
Η μελέτη της Arnodin διαπίστωσε ότι οι δράσεις των Υπερ-Γειτόνων – και δύο άλλα κοινοτικά εθελοντικά προγράμματα στο Παρίσι – ενίσχυσαν την ανθεκτικότητα στην πανδημία, μετέτρεψαν τους αδύναμους γειτονικούς δεσμούς σε ισχυρούς δεσμούς, βελτίωσαν την κοινωνική ανάμειξη και μείωσαν την κοινωνική απομόνωση.
Συνέπεια η διεκδίκηση περισσότερων πόρων για την υποστήριξη παρόμοιων προγραμμάτων μέχρι το τέλος του 2023. «Σχεδιάζουμε να δημιουργήσουμε μια διαδρομή για να αναπτυχθούν και άλλοι», λέει η αντιδήμαρχος Pénélope KOMITÈS. «Η ιδέα δεν είναι να αναπαράγουμε αυτό που κάνει το RHV παντού, επειδή κάθε γειτονιά είναι διαφορετική. Θα μπορούσαν να είναι πολύ, πολύ διαφορετικές πρωτοβουλίες».
Ωστόσο, θα μπορούσε το όραμα του Bernard να λειτουργήσει πέρα από το αρχικό του περιβάλλον, μια αριστερή, σε μεγάλο βαθμό μεσοαστική συνοικία σε μια σχετικά πλούσια περιοχή του Παρισιού; Η μελέτη της Arnodin, για παράδειγμα, σημείωσε ζητήματα σχετικά με την ένταξη: το σύστημα θα μπορούσε να προκαλέσει τον κίνδυνο να μείνουν εκτός είτε εκείνοι που δεν επιθυμούν να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες είτε εκείνοι που δεν αισθάνονται ότι συμπεριλαμβάνονται ή ενημερώνονται.
Η Maryam από το Μανχάταν θα τηλεφωνήσει στον Bernard πριν από ένα περίπου χρόνο και θα του πει πως θέλει να αντιγράψει την ιδέα των Υπερ-Γειτόνων και να εγκαταστήσει το μακρύτερο τραπέζι της Νέας Υόρκης στον δρόμο. Το κατάφερε. Ένα τραπέζι 500 ατόμων μεταξύ της 9ης και 10ης Λεωφόρου στην καρδιά του Τσέλσι στο κέντρο του Μανχάταν. «Το κίνημα τραπέζια στο δρόμο έχει ξεκινήσει», θα αναρτήσει στη σελίδα του στο FB ο Bernard.
<script=”” src=”//www.instagram.com/embed.js” defer=”” data-deferred=”1″></script=””>
«Είναι πάντα δυνατό να κάνουμε περισσότερα για να προσεγγίσουμε διαφορετικούς κατοίκους», αναγνωρίζει ο Bernard. «Αλλά δεν υπάρχει καμία μαγική σφαίρα. Το μοντέλο πρέπει να προσαρμοστεί. Πρέπει να δούμε πώς λειτουργεί σε περιοχές της δεξιάς ή της αριστεράς, μεταξύ των ατόμων με αναπηρία, των πλούσιων, των νέων …».
Το κίνημα «τραπέζια στο δρόμο» έχει ξεκινήσει και ελπίζουμε σύντομα να φθάσει και στις ελληνικές πόλεις. Ας ξαναβρούμε τις γειτονιές. Εκείνες τις μικρές γωνίες ανθρωπιάς αλλά και κινητοποίησης των πολιτών που νοιάζονται αλλά και δρουν.
Πληροφορίες από τις Guardian και New York Times
