Κατασκευάζοντας την κοινή γνώμη
Γράφει η Τάνια Ώττα
Από την αρχαιότητα έως σήμερα, η κοινή γνώμη έχει τη δύναμη να προσδιορίζει και να κατευθύνει τις ενέργειες των ατόμων μέσα στην κοινωνία. Ως άνθρωποι αλληλεπιδρούμε και αλληλοεπηρεαζόμαστε. Αυτό κάποιες φορές είναι καλό και κάποιες κακό. Μπροστά στα σοβαρά προβλήματα της εποχής μας, που εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς , γινόμαστε καθημερινά θεατές ενός παραλογισμού πολιτικής και κοινωνικής κριτικής και διαμάχης. Οι μεν και οι δε. Οι καλοί και οι κακοί. Οι ικανοί και οι ανίκανοι , οι άξιοι και ψεύτες. Η κοινή γνώμη έχει αρχίσει να αμφισβητείται κατά πόσο αντιπροσωπεύει την επικρατούσα άποψη ή απλώς είναι μία γνώμη που κατασκευάζεται για να εξοργίσει τα πλήθη ή να τα καθησυχάσει.
Αν και τα ΜΜΕ θεωρούνται οι κύριοι διαμορφωτές της κοινής γνώμης, η έλευση του διαδικτύου και ο εκσυγχρονισμός των παραδοσιακών μέσων έδωσε τη δυνατότητα στον καθένα να διακηρύττει τις απόψεις του και να επηρεάζει το κοινωνικό σύνολο προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Εκείνοι δε, που κατέχουν κάποια θέση εξουσίας όχι μόνο στην πολιτική αλλά και σε άλλους χώρους, χρησιμοποιούν την δύναμη των μέσων για να προβάλλουν προσωπικές απόψεις που υπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς και να κατευθύνουν το πλήθος εκεί που επιθυμούν.
Από τη στιγμή που ο παγκόσμιος ιστός έδωσε φωνή και βήμα γραφής σε κάθε χρήστη του που ήθελε να εκφραστεί δημόσια, η δημοσιογραφία άρχισε να αλλάζει μορφή και τα παραδοσιακά μέσα άρχισαν να χάνουν την αίγλη του παρελθόντος.
Η επικράτηση των νέων μέσων και η εύκολη χρήση του διαδικτύου δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για κάθε είδους κριτική από τον καθέναν, για πολιτικολογίες, αερολογίες, ευχολόγια, προπαγάνδα και παραπληροφόρηση κάθε είδους. Φανατικοί οπαδοί πολιτικών και κοινωνικών αντιλήψεων , παντογνώστες, σχολιαστές, λάτρεις της ύβρις και του κοτσομπολιού, έχουν μετατρέψει το διαδίκτυο σε καφενείο, όπου ο καθένας λέει ότι θέλει κι επηρεάζει το κοινό, που πολύ συχνά καταπίνει αμάσητο ότι του προσφέρεται μέσα από το ίντερνετ και δεν ακονίζει το μυαλό του να σκεφτεί και να αξιολογήσει τις πληροφορίες που του δίνονται.
Η αξία της κριτικής είναι ιδιαίτερη μεγάλη σε κάθε έκφανσή της γιατί αποτελεί μία ώθηση προς τη βελτιστοποίηση.
Στο πολιτικό και το κοινωνικό πεδίο, η κριτική αυτή αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία, καθώς, αφενός, αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό της δημοκρατίας και αφετέρου, εστιάζει σε σημαντικά ζητήματα της κοινωνίας και αφυπνίζει την πολιτική συνείδηση και σκέψη των πολιτών. Βασική προϋπόθεση η κριτική να ασκείται μέσα στα πλαίσια της ορθολογικότητας και να είναι τεκμηριωμένη.
Η παραπληροφόρηση και η έλλειψη σωστής και έγκυρης ενημέρωσης είναι μεγάλο πρόβλημα της εποχής μας, όπου η δημοσιογραφία άρχισε να ξεφεύγει από τα όρια της ηθικής και της δεοντολογίας και να γίνεται μέσο προπαγάνδας και χειραγώγησης του κοινού.
Η ευθύνη της παραπληροφόρησης δεν πέφτει μόνο σε αυτούς που ασκούν το επάγγελμα του δημοσιογράφου αλλά και σε αυτούς που ασχολούνται με τα ηλεκτρονικά μέσα κι ας μην έχουν δημοσιογραφική ιδιότητα. Πληθώρα δημοσιευμάτων, φωτογραφίες και βίντεο, χωρίς σωστή επεξεργασία, χωρίς εξακρίβωση στοιχείων και έλεγχο των πηγών, κατακλύζουν το διαδίκτυο και προκαλούν σύγχυση και διχασμό στο κοινό. Η δεοντολογία πάει περίπατο και η κριτική σκέψη των πολιτών πέφτει σε λήθαργο. Είναι αδύνατον να φιλτράρεις αυτόν τον τεράστιο όγκο πληροφοριών και να ξεδιαλέξεις την είδηση, την πραγματική είδηση. Αυτοί που θα έπρεπε να το κάνουν, αρέσκονται στην μέθοδο της αντιγραφής και επικόλλησης και της απευθείας δημοσίευσης υλικού χωρίς επαγγελματική επεξεργασία με σκοπό να προκαλέσουν ντόρο. Σχόλια, κουτσομπολιά, κιτρινισμός και προπαγάνδα. Εδώ χάνεται η αξιοπιστία των δημοσιογράφων και η εγκυρότητα της είδησης.
Τι είδους ειδήσεις τελικά καταναλώνουμε και με ποιον τρόπο θα διαμορφώσουμε την άποψή μας όταν γινόμαστε μέρος της μάζας και η κριτική μας σκέψη κοιμάται τον ύπνο του δικαίου;
