Οστεοαρθρίτιδα και Functional movement training
Γράφει ο Νικόλαος Παγούνης, M.Sc Sport Science & Physical Education*
Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια διαδεδομένη κατάσταση υγείας που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Κύρια αιτία εμφάνισης της οστεοαρθρίτιδας είναι η χρόνια φθορά των αρθρώσεων. Βέβαια η εκφυλιστική αλλαγή στις αρθρώσεις μας εμφανίζεται στο σύνολο του πληθυσμού, μάλιστα το 85% των ατόμων άνω των 65 ετών παρουσιάζουν ορισμένες ενδείξεις οστεοαρθρίτιδας, με περίπου τα μισά από αυτά να εμφανίζουν συμπτώματα οστεοαρθρίτιδας, όπως προβλήματα πόνου, μειωμένη κινητικότητα και μειωμένη λειτουργική ικανότητα ορισμένων αρθρώσεων. Η οστεοαρθρίτιδα επηρεάζει της αρθρώσεις του σώματος μας, δυσκολεύοντας την κίνηση, τη σταθερότητα και την ευελιξία τους.
Πώς γίνεται αυτό;
Ο αρθρικός υμένας είναι μια μεμβράνη που περιβάλλει την άρθρωση και περιέχει πολλά αιμοφόρα αγγεία και κύτταρα που διαρκώς εκκρίνουν ένα υγρό που ονομάζεται αρθρικό υγρό και λιπαίνει την άρθρωση, ενώ ταυτόχρονα παρέχει θρεπτική υποστήριξη στον χόνδρο. Ο χόνδρος είναι ένας εξειδικευμένος ιστός που καλύπτει τα άκρα του οστού και περιέχει υψηλό ποσοστό νερού (85%). Η επιφάνεια του είναι αδιαφανής, ελαστική και λεία, και επιτρέπει την ομαλή, με ελάχιστη τριβή, κίνηση των αρθρικών επιφανειών. Η υψηλή περιεκτικότητα σε νερό καθίσταται δυνατή από εξειδικευμένα πρωτεϊνικά μόρια που ονομάζονται πρωτεογλυκάνες, οι οποίες έχουν την ειδική ικανότητα να δεσμεύουν το νερό που είναι ένα από τα βασικά δομικά στοιχεία του χόνδρου. Καθώς γερνάμε ο χόνδρος μας, χάνει την ικανότητα να δεσμεύει το νερό και γίνεται ολοένα και λιγότερο ολισθηρός, πιο σκληρός και πιο εύθραυστος.
Η αλλαγή αυτή στη χημική δομή του χόνδρου, έχει ως αποτέλεσμα τη φυσική μεταβολή του χόνδρου, κάτι το οποίο οδηγεί σε αραίωση και προοδευτική καταστροφή του και αυτό συχνά συνοδεύεται από φλεγμονή της αρθρικής μεμβράνης και του αρθρικού υγρού. Τα οστικά κύτταρα συχνά ανταποκρίνονται στη βλάβη αυτή, με υπερπαραγωγή και σχηματισμό «σπονδύλων» ή οστεοφύτων, και υπερανάπτυξη των περιθωρίων των αρθρώσεων, παράγοντες που συμβάλλουν στην οστεοαρθρίτιδα.
Οστεοαρθρίτιδα και άσκηση
Ενώ μπορεί κάποιοι να πιστεύουν ότι η άσκηση μπορεί να βλάψει τις αρθρώσεις και να προκαλέσει περισσότερους πόνους, σε άτομα με οστεοαρθρίτιδα, όλες οι έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα με οστεοαρθρίτιδα μπορούν και πρέπει να ασκούνται.
Η άσκηση θεωρείται η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την οστεοαρθρίτιδα, γιατί είναι πολύ σημαντικό να διατηρήσουμε το εύρος της κίνησης των αρθρώσεων σε αποδεκτά επίπεδα και ταυτόχρονα να αποτρέψουμε την σκλήρυνση των αρθρώσεων. Θα πρέπει βέβαια να υπάρξει η σωστή ισορροπία ανάμεσα στην ανάπαυση και την άσκηση, γιατί η υπερβολική δραστηριότητα μπορεί να αυξήσει τον πόνο στις αρθρώσεις.
Τα είδη της άσκησης που θεωρούνται σημαντικά για άτομα με οστεοαρθρίτιδα είναι:
α) Η αερόβια άσκηση, το τακτικό βάδισμα και το τζόκινγκ βοηθάει τα άτομα με οστεοαρθρίτιδα στα γόνατα,
β) Η γιόγκα, γιατί έχει αποδειχθεί ότι βοηθάει τα άτομα με οστεοαρθρίτιδα των χεριών, της σπονδυλικής στήλης και των κάτω άκρων,
γ) Τα προγράμματα κατάρτισης δύναμης, γιατί είναι χρήσιμα στα άτομα με αρθρίτιδα του λαιμού, του ώμου και χαμηλά στην πλάτη.
δ) Functional movement training & Οστεοαρθρίτιδα
Σύμφωνα όμως με το σύνολο των τελευταίων ερευνών, η πιο σημαντική άσκηση για άτομα με οστεοαρθρίτιδα θεωρείται, η άσκηση η οποία επικεντρώνεται στη λειτουργική κίνηση – functional movement, και η οποία βασίζεται στα θεμελιώδη κινητικά πρότυπα. Μάλιστα η προπόνηση λειτουργικής κίνησης – functional movement, θεωρείται η καλύτερη θεραπεία χωρίς φάρμακα για την βελτίωση του πόνου και της κίνησης στην οστεοαρθρίτιδα.
Η άσκηση λειτουργικής κίνησης – Functional movement training, εστιάζει στην ικανότητα της κίνησης των αρθρώσεων, μέσα από ένα πλήρες ασκησιολόγιο λειτουργικών κινήσεων, το οποίο σχεδιάζεται από εξειδικευμένο γυμναστή, στοχεύοντας στην μείωση του πόνου και της ακαμψίας ορισμένων αρθρώσεων, που καθιστούν πολύ δύσκολη την μετακίνηση και την εκτέλεση των πιο απλών καθημερινών δραστηριοτήτων στα άτομα αυτά.
Οι ασκήσεις λειτουργικής κίνησης – Functional movement, περιλαμβάνουν εξειδικευμένες διατάσεις – stretching και κινήσεις στις αρθρώσεις, μέσα από μια σειρά λειτουργικών κινήσεων τις οποίες χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας, και η καθημερινή εκτέλεση των οποίων μπορεί να βοηθήσει όχι μόνο στη διατήρηση αλλά και στη βελτίωση της ευελιξίας των αρθρώσεων.
Επίσης οι ασκήσεις λειτουργικής κίνησης – Functional movement, βοηθάνε τα άτομα με οστεοαρθρίτιδα:
α) να έχουν μια σωστή στάση σώματος και μία σωστή κίνηση, μειώνοντας κατά τις μετακινήσεις την πρόσθετη πίεση στις αρθρώσεις, κάτι που μπορεί να προκαλέσει φθορά του χόνδρο,
β) να βελτιώσουν την ισορροπία του σώματος τους, αποτρέποντας τραυματισμούς από πτώσεις που μπορούν να προκληθούν στις καθημερινές τους δραστηριότητες, από την ανισορροπία που προκαλεί η ακαμψία ορισμένων αρθρώσεων.
*O κ. Νικόλαος Παγούνης ζει και εργάζεται στην Καστοριά, είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στην Αθλητική Ψυχολογία & Κινησιολογία με εξειδίκευση στην Αναπτυξιακή Κινησιολογία, Πιστοποιημένος Αξιολογητής της Κίνησης & της Αναπνοής του Ανθρώπινου σώματος και δημιουργός της ιστοσελίδας functionalmovement.gr
