53 χρόνια από το Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967

Οι πραξικοπηματίες Γεώργιος Παπαδόπουλος, Στυλιανός Παττακός και Νικόλας Μακαρέζος με συμμετοχή και άλλων αξιωματικών του στρατού ξηράς κατέλαβαν την εξουσία ονομάζοντας την επιβολή της Δικτατορίας, «εθνοσωτήριο επανάσταση, ή «Επανάσταση της 21ης Απριλίου.

Πριν 53 χρόνια οι κάτοικοι της Αθήνας «ξύπνησαν» με στρατιωτικά εμβατήρια και δημοτικά τραγούδια και τα πρώτα “Αποφασίζομεν και Διατάζομεν”. Σε όλα τα κεντρικά σημεία της πόλης ήταν σταθμευμένα τεθωρακισμένα και τανκς, (Βουλή, Υπουργεία, ΕΙΡ, ΟΤΕ, Ανάκτορα).

«Αποφασίζομεν και Διατάζομεν»

Στα πρώτα «Αποφασίζομεν και Διατάζομεν» των δικτατόρων ήταν η απαγόρευση των συγκεντρώσεων άνω των τριών ατόμων. Με συντακτική πράξη κατά τη διάρκεια της ημέρας ανεστάλησαν οι διατάξεις του Συντάγματος και ματαιώθηκαν οι εκλογές της 28ης Μαΐου 1967.

Η «Αυγή», η μία από τις δύο εφημερίδες (και η Καθημερινή) που πρόλαβαν την είδηση στο Πρωτοσέλιδο, σημείωνε πάνω από τον τίτλο της: «Συνελήφθησαν από στρατιωτικούς οι Μ. Γλέζος, Λ. Κύρκος, Α. Παπανδρέου. Ασυνήθιστες κινήσεις στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων».

Η Ελλάδα από την 21η Απριλίου 1967 μπήκε στο «γύψο», κατά την έκφραση του Παπαδόπουλου, για 7 χρόνια, 3 μήνες και 3 μέρες.

Λίγες ώρες πριν εκδηλωθεί το πραξικόπημα είχε ολοκληρωθεί η συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου και τα μέλη του αποχώρησαν για τα σπίτια τους, χωρίς να έχουν ιδέα για το τι θα επακολουθούσε. Ανάμεσά τους και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Παναγιώτης Παπαληγούρας.

Η τριάδα των Παπαδόπουλου, Παττακού και Μακαρέζου, μπορεί να ήταν άσοι στη συνωμοσία, αλλά εκμεταλλεύτηκαν τον βαθύ ύπνο των δημοκρατικών κυβερνήσεων και φρόντισαν να τοποθετήσουν στις πιο νευραλγικές θέσεις του στρατεύματος ανθρώπους μυημένους στα σχέδιά τους. Τους βοήθησε, επίσης, το γεγονός ότι μέσα στην Αθήνα υπήρχαν μεγάλες μάχιμες μονάδες, όπως το Κέντρο Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων, που βρισκόταν στη σημερινή Πολυτεχνειούπολη, με διοικητή τον ταξίαρχο Παττακό.

Στους δρόμους της Αθήνας τα τάνκς

Στις 21 Απριλίου 1967  στις δύο τα ξημερώματα τα πρώτα τανκς της χούντας βγήκαν στους δρόμους της Αθήνας για να καταλάβουν όλα τα στρατηγικά σημεία της πρωτεύουσας (Βουλή, Υπουργεία, ΕΙΡ, ΟΤΕ, Ανάκτορα).

Την ίδια ώρα, ο συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς εξαπέλυε πιστές στο κίνημα δυνάμεις για να συλλάβουν το σύνολο της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Οι πραξικοπηματίες έβαλαν σε εφαρμογή το ΝΑΤΟικό σχέδιο «Προμηθεύς», για την αντιμετώπιση του κομμουνιστικού κινδύνου, με αποτέλεσμα να κινηθούν όλες οι στρατιωτικές μονάδες της Αττικής. Μεγάλη ήταν η συμβολή του διοικητή της Σχολής Ευελπίδων, Δημήτρη Ιωαννίδη, ο οποίος κινητοποίησε το τάγμα της σχολής και τη Στρατιωτική Αστυνομία (ΕΣΑ).

Μία από τις πρώτες ενέργειες των συνωμοτών ήταν να συλλάβουν τον αρχηγό του ΓΕΣ αντιστράτηγο Σπαντιδάκη και να τον αντικαταστήσουν με τον ομοιόβαθμό του Οδυσσέα Αγγελή, που ήταν μυημένος στο κίνημα. Ο νέος αρχηγός του Στρατού έδωσε εντολή σε όλους του μεγάλους στρατιωτικούς σχηματισμούς να εφαρμόσουν το σχέδιο «Προμηθεύς» κι έτσι να εξασφαλισθεί η υπακοή του στρατεύματος σε όλη τη χώρα.

Την ίδια μέρα άρχισαν και οι συλλήψεις απλών πολιτών, ενώ είχαμε και τα πρώτα θύματα. Τα όργανα της Χούντας δολοφονούν στον Ιππόδρομο, που είχε μετατραπεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, το στέλεχος της ΕΔΑ Παναγιώτη Ελή, ενώ ένας στρατιώτης πυροβολεί τη 24χρονη Μαρία Καλαυρά γιατί «μούτζωσε» τα τανκς που παρέλαυναν στην οδό Πατησίων.

Την ίδια μέρα, την ημέρα της επιβολής της δικτατορίας έπεφτε νεκρός και ο 15χρονος Βασίλης Πεσλής. Βρισκόταν ανάμεσα σε αρκετό κόσμο που είχε μαζευτεί στην πλατεία Αττικής για να μάθει τι συνέβαινε θορυβημένος από την παρέλαση των τανκς στο κέντρο της πόλης. Δέχθηκε ευθεία βολή από τον δολοφόνο του, λοχία Λυμπέρη Ανδρικόπουλο.

Στις συνθήκες που ευνόησαν την επιβολή δικτατορικού καθεστώτος πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι βρισκόμασταν 17 χρόνια από τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου και στην κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου, όσον αφορά τον διεθνή περίγυρο.

Ο στρατός ήταν πανίσχυρος, με παράδοση επεμβάσεων τον 20ο αιώνα, οι Αμερικανοί θεωρούσαν φέουδό τους την Ελλάδα, το δεξιό παρακράτος ήταν ισχυρό (Δολοφονία Λαμπράκη) και το Παλάτι ήταν ένας αυτόνομος πόλος εξουσίας, «που δεν βασίλευε, αλλά κυβερνούσε».

Οι πολιτικοί που κυβέρνησαν αυτά τα 17 χρόνια (Πλαστήρας, Παπάγος, Καραμανλής και Παπανδρέου), ασχολήθηκαν κυρίως με την ανοικοδόμηση της χώρας και την οικονομική ανάπτυξη, παρά με το «βάθεμα και το πλάτεμα» των δημοκρατικών θεσμών και την εξάλειψη των μνημών του Εμφυλίου.

Το εγκληματικό πραξικόπημα στην Κύπρο

Η Δικτατορία κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος στις 23 Ιουλίου 1974, μετά το εγκληματικό πραξικόπημα στην Κύπρο και την τουρκική εισβολή στη Μεγαλόνησο. Η κατάργηση των στοιχειωδών ελευθεριών, οι φυλακές, οι εξορίες και τα βασανιστήρια, οι δολοφονίες των αντιπάλων του καθεστώτος, ο πνευματικός και πολιτιστικός μεσαίωνας, αλλά και η Κυπριακή τραγωδία, καταγράφουν τη Χούντα των Συνταγματαρχών ως μία από τις μελανότερες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Η Ε΄ Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων, με το Δ΄ ψήφισμα στις 8 Ιανουαρίου 1975 χαρακτήρισε την κίνηση της 21ης Απριλίου 1967 πραξικόπημα.

ΣΥΡΙΖΑ: Δεν ξεχνάμε τις δολοφονίες, εξορίες, φυλακίσεις, διώξεις, τα οικονομικά εγκλήματα και σκάνδαλα της χούντας

53 χρόνια από το αμερικανοκίνητο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967 που επέβαλε μια σκληρή επταετή δικτατορία και οδήγησε στην προδοσία της Κύπρου, δεν ξεχνάμε τα εγκλήματα του στρατιωτικού καθεστώτος.

Δεν ξεχνάμε τις διώξεις, τις φυλακίσεις, τις εξορίες, τις δολοφονίες. Τα οικονομικά εγκλήματα και σκάνδαλα της χούντας. Ούτε ξεχνάμε ότι στη σκοτεινή εκείνη περίοδο, πλήθος αριστερών και δημοκρατικών συμπατριωτών μας δεν «κοίταξαν τη δουλειά τους», δεν υποτάχθηκαν στην τυραννική εξουσία. Αλλά διακινδυνεύοντας την ασφάλεια και τη ζωή τους,  επέλεξαν να αγωνιστούν για την ελευθερία και τη δημοκρατία.

Σήμερα, εν μέσω μιας πρωτοφανούς κρίσης που δοκιμάζει τις αντοχές  της κοινωνίας μας σε όλα τα επίπεδα, το δικό τους παράδειγμα μας δείχνει το δρόμο. Αγωνιζόμαστε για να έχουν όλοι πρόσβαση στη δημόσια υγεία, για να μην κατεδαφιστούν οι κοινωνικές ελευθερίες και τα εργασιακά δικαιώματα με πρόσχημα την πανδημία. Προτάσσουμε την κοινωνική αλληλεγγύη, το συλλογικό μας αγώνα για να κρατήσουμε την κοινωνία όρθια. Αυτός είναι ο δικός μας φόρος τιμής στους αντιδικτατορικούς αγωνιστές.