Οι Mae Architects δεν έφτασαν στην κορυφή με κάποιο ιδιόρρυθμο αρχιτεκτονικά μουσείο, ούτε με κάποιο ρηξικέλευθο σχέδιο κατοικίας. Το σπουδαίο βραβείο της Βασιλικής Ακαδημίας Βρετανών Αρχιτεκτόνων (RIBA) το απέσπασε ένα κέντρο ημέρας για ηλικιωμένους, το John Morden Centre. Το κέντρο βρίσκεται εντός ενός πτωχοκομείου, του John Morden College, στο Blackheath, στο νοτιοανατολικό Λονδίνο.
«Πρόκειται για ένα δείγμα κοινωνικής αρχιτεκτονικής, μας παρουσιάζει πώς η αρχιτεκτονική μπορεί να γίνει θεραπευτική, πώς μπορεί να λειτουργήσει ως αντίδοτο στη μοναξιά», λέει ο Alex Ely, αρχιτέκτονας και ιδρυτής του γραφείου, που έχει χαρίσει τα τελευταία χρόνια στο Λονδίνο πολλά κομψά κτίρια βιώσιμης αρχιτεκτονικής.
Για την κατασκευή του, η αρχιτεκτονική ομάδα εμπνεύστηκε από τα κεντρικά κτίρια του πτωχοκομείου (το πτωχοκομείο John Morden College ιδρύθηκε το 1695, μέσα σε μια μεγάλη έκταση πρασίνου). Στις προσόψεις βλέπουμε να κυριαρχεί το κόκκινο τούβλο, ενώ η υπόλοιπη κατασκευή στηρίζεται στο ξύλο, τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά.
Ένα περιστύλιο δημιουργεί τον άξονα του κέντρου και από αυτό «κρέμονται» οι χώροι-περίπτερα για τις επιμέρους χρήσεις, όπως μπορούμε να διακρίνουμε και στα σχέδια. Στις αίθουσες του κέντρου ημέρας φιλοξενείται ό,τι θα μπορούσε να αναβαθμίσει την ποιότητα ζωής των ενοίκων του John Morden College: βιβλιοθήκη, χώροι εικαστικών, στούντιο περιποίησης νυχιών, καθιστικό, ένα θέατρο που μπορεί να αξιοποιηθεί για διαλέξεις αλλά και ως αίθουσα γυμναστικής, όπως και το κέντρο υγείας του ιδρύματος.
«Το Κέντρο John Morden είναι ένα κέντρο χαράς και έμπνευσης. Μας δείχνει πώς τα κτίρια μπορούν από μόνα τους να είναι θεραπευτικά, υποστηρίζοντας τη φροντίδα και ενσταλλάσσοντας την αίσθηση του ανήκειν», λέει η Ellen van Loon, μέλος της κριτικής επιτροπής του βραβείου RIBA, το οποίο μεταξύ άλλων έχουν αποσπάσει στο παρελθόν starchitects όπως ο David Chipperfield (Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας), η Zaha Hadid, ο Richard Rogers και οι Herzog & de Meuron. Πριν φτάσει σε αυτή την κορυφαία για την Μ. Βρετανία διάκριση στην αρχιτεκτονική, το John Morden Centre είχε καταφέρει να αποσπάσει σειρά άλλων βραβείων, μεταξύ των οποίων και το φετινό RIBA London Award.
Αυτό που δίνει ιδιαίτερο χαρακτήρα στο κέντρο είναι ο «βιοφιλικός σχεδιασμός» του (biophilic design), κατά τον οποίο η σύνδεση των ανθρώπων με το φυσικό τους περιβάλλον ενισχύεται μέσω της αρχιτεκτονικής. Στο John Morden Centre βρίσκουμε έναν δροσερό κήπο στην καρδιά του περιστυλίου, οι στέγες είναι φυτεμένες, ενώ έχουν προβλεφθεί μεγάλα ανοίγματα σε όλους τους χώρους, που επιτρέπουν το φως του ήλιου να εισέρχεται ανεμπόδιστα. Επιπλέον, οι καμινάδες προσφέρουν παθητικό εξαερισμό, ενισχύοντας και τον βιοκλιματικό χαρακτήρα της κατασκευής.
Για τους 300 περίπου συνταξιούχους που διαμένουν στο John Morden College και έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιούν το Κέντρο Ημέρας, οι λεπτομέρειες στον σχεδιασμό κάνουν τη διαφορά. Μικρές γωνιές με καθίσματα ξεπροβάλλουν στους διαδρόμους για ξεκούραση σε κάθε στιγμή, ενώ «κρυφά» κιγκλιδώματα και επίπεδα περάσματα από τον έναν χώρο στον άλλο επιτρέπουν την ασφαλή κίνησή τους στον χώρο.
«Εδώ συναντιούνται οι ένοικοι από όλα τα οικήματα του πτωχοκομείου, λαμβάνουν μέρος σε δραστηριότητες, τις οποίες μπορούν να οργανώσουν και οι ίδιοι, όπως και οι φροντιστές τους», σημειώνει ο κ. Ely. «Στόχος μας ήταν να δημιουργηθεί ένα κτίριο που θα ενισχύσει το “μαζί”, ένας χώρο που θα καταπολεμήσει την κοινωνική απομόνωση», συμπληρώνει.
Αν κρίνει κανείς από την αποδοχή που έχει λάβει ήδη το Κέντρο, τόσο από τη διοίκηση όσο και – κυρίως– από τους ενοίκους, φαίνεται πως ο στόχος επετεύχθη και ότι η κοινοτική διαβίωση συνδυάστηκε αρμονικά με τη βιώσιμη αρχιτεκτονική.
Ο γενικός διευθυντής του John Morden College, David Rutherford- Jones, χαρακτηρίζει το Κέντρο ως ένα «κέντρο ζωής», ενώ η Lori Morley, ένοικος του ιδρύματος, σημειώνει: «Είναι ένα συναρπαστικό κτίριο! Σε κάνει να θέλεις να βρίσκεσαι σε επαφή με τους άλλους ενοίκους, να συμμετέχεις στις δραστηριότητες. Είναι μια προέκταση του σπιτιού μας».
