Ηλίας Μπέλλος
Το 2023 αναδεικνύεται σε χρονιά που μεταλλάσσει τον γεωγραφικό αλλά και τον εποχικό «χάρτη» του ελληνικού τουρισμού, καθώς η ταξιδιωτική συμπεριφορά Ελλήνων και ξένων μεταβάλλεται πλέον ευδιάκριτα. Ετσι, η χώρα οδεύει προς νέο έτος-ρεκόρ σε ταξιδιωτικές εισπράξεις, αλλά όλο και λιγότεροι επιλέγουν πλέον τα πάρα πολύ ακριβά resort σε προορισμούς όπου γενικότερα το κόστος διακοπών είναι αυξημένο και όλο και περισσότεροι αποφεύγουν κατά το δυνατόν τον Αύγουστο εξαιτίας της πολυκοσμίας και των δυσκολιών που αυτή συνεπάγεται για την προσωπική εμπειρία των ταξιδιωτών. Ξεχωριστές και μοναδικές προσωπικές εμπειρίες είναι άλλωστε πλέον ολοένα και περισσότερο το ζητούμενο, με εξαίρεση τον μαζικό τουρισμό του all inclusive που εξακολουθεί να επιλέγεται από ξένους που επιζητούν ελεγχόμενο και συγκρατημένο συνολικό κόστος διακοπών.
Την ίδια ώρα, η Αττική που μέχρι και πέρυσι δεν ήταν πάρα ενδιάμεσος καλοκαιρινός προορισμός ολίγων ημερών για τους ξένους ταξιδιώτες που κατευθύνονταν στα νησιά, έχει καταστεί αυτοτελής προορισμός που προσελκύει για μεγάλες διάρκειες διαμονής τουρίστες που συνειδητοποιούν πως πρόκειται για τη μόνη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με παραλιακό μέτωπο και απαράμιλλο πολιτιστικό πλούτο.
Παράλληλα, συνεχίζεται με ραγδαίους ρυθμούς η αύξηση του μεριδίου των βραχυχρόνιων μισθώσεων, όχι μόνο μέσω διαδικτυακών πλατφορμών τύπου Airbnb αλλά και από μικρούς διαχειριστές βιλών και άλλου τύπου παραθεριστικών ακινήτων. Παρά όμως την τάση εξορθολογισμού του κόστους των διακοπών αλλά και της εποχής πραγματοποίησής τους, ο υπερπολυτελής τουρισμός γνωρίζει νέα υψηλά καθώς οι πληρότητες στα μεγάλα, εξαιρετικά αλλά πολύ ακριβά ξενοδοχεία παραμένουν υψηλές. Αλλά και αυτού του είδους ο κόσμος, που ανήκει στα πολύ ψηλότερα εισοδηματικά επίπεδα, αλλάζει ομοίως τις προτιμήσεις του και αρχίζει να αποφεύγει νησιά όπως η Μύκονος και να προτιμά ανερχόμενους ποιοτικούς προορισμούς όπως η Αντίπαρος ή η Πάτμος.
«Η τουριστική αγορά αλλάζει όχι μόνο λόγω διαφορετικών προτιμήσεων, αλλά και εξαιτίας των πάρα πολύ υψηλών τιμών που ζητούν πλέον πολλοί Ελληνες ξενοδόχοι, όπως και λόγω της τάσης του κόσμου να αποφεύγει προορισμούς μαζικού τουρισμού», παραδέχεται επιχειρηματίας του κλάδου, συμπληρώνοντας πως «η δημοφιλία της Ελλάδας σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών την έχει φέρει πλέον σε άμεσο ανταγωνισμό με πολύ μεγάλους παίκτες στη διεθνή αγορά, όπως είναι οι Βαλεαρίδες ή το Σαν Τροπέ». Η Ελλάδα φέτος είχε την υψηλότερη αύξηση τιμών σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες σε σχέση με το 2019, σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών Mabrian. Φέτος, οι επισκέπτες των ελληνικών ξενοδοχείων 5 αστέρων κλήθηκαν να πληρώσουν κατά μέσο όρο 123% περισσότερα από ό,τι το καλοκαίρι του 2019, αναφέρει η Mabrian. Μπορεί η Γαλλία και η Ιταλία να έχουν ακόμα τις πιο ακριβές τιμές αλλά έχουν και μεγαλύτερη δημοφιλία, ενώ η επίσης δημοφιλής Ισπανία ξεχωρίζει για τις ανταγωνιστικές τιμές της.
Ως αποτέλεσμα στην Ελλάδα περισσότεροι τουρίστες κατευθύνονται σε λιγότερο γνωστά μέχρι πρότινος νησιά όπως για παράδειγμα η Τήνος, η Νάξος, ακόμα και η Λέρος, ενώ έχουν ξεκινήσει να εξερευνούν και την ηπειρωτική χώρα με αποτέλεσμα για πρώτη χρονιά πολλοί ορεινοί προορισμοί να γνωρίζουν πρωτοφανή κίνηση το καλοκαίρι.
Τούτων λεχθέντων, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις φέτος μπορεί όχι μόνο να υπερβούν εύκολα το ρεκόρ των 18,2 δισ. του 2019 αλλά και να μοιραστούν σε περισσότερους προορισμούς. Ηδη αυτό είναι εμφανές: οι ταξιδιωτικές εισπράξεις του πρώτου εξαμήνου σημείωσαν νέο ιστορικό ρεκόρ καθώς διαμορφώθηκαν, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, στα 6,174 δισ. ευρώ έναντι 4,98 δισ. πέρυσι και 5,41 δισ. το 2019. Δηλαδή σημείωσαν αύξηση της τάξης του 15% ή 760 εκατ. ευρώ περίπου από το 2019. Μάλιστα προ λίγων ημερών η Εθνική Τράπεζα δημοσιοποίησε μελέτη με βάση την οποία οι τουριστικές εισπράξεις το 2023 μπορεί να φθάσουν τα 21 δισ. ευρώ, ποσό που υπερβαίνει κατά 20% το ρεκόρ του 2019 (18,17 δισ. ευρώ) και φυσικά τα επίπεδα του 2022 (17,63 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος).
Οι κρατήσεις για τον Σεπτέμβριο δείχνουν επίσης νέα ρεκόρ, ενώ ο Οκτώβριος στέλνει πολύ θετικά μηνύματα και μεγάλα ξένα τουριστικά γραφεία έχουν επεκτείνει τα πακέτα τους για διακοπές στον ελληνικό ήλιο και τη θάλασσα έως και τις αρχές Νοεμβρίου.
Μικρότερες πληρότητες στη Μύκονο
Εως και τον Ιούλιο οι απευθείας αφίξεις ξένων επισκεπτών στη Μύκονο είναι μειωμένες κατά 7,2%. Ακόμα μεγαλύτερη μείωση εμφανίζουν οι πληρότητες των ξενοδοχείων που φαίνεται να κινούνται κατά μέσον όρο πέριξ του 70% σε σχέση με 90% και πλέον πέρυσι. Οι πρώτες ενδείξεις από τον Αύγουστο παραπέμπουν σε ανάλογη εικόνα. Λίγο καλύτερες εμφανίζονται οι επιδόσεις των βραχυχρόνιων μισθώσεων στη Μύκονο, ωστόσο αποτελεί κοινή παραδοχή πως ο προορισμός διορθώνει από τα ρεκόρ του 2022 εξαιτίας των ιδιαίτερα υψηλών τιμών όχι μόνο των καταλυμάτων αλλά και της εστίασης και της ψυχαγωγίας στο νησί εν γένει. «Η Μύκονος γίνεται θύμα της επιτυχίας της καθώς ο πολύ μεγάλος αριθμός των τουριστών στο νησί και οι πολύ υψηλές τιμές έχουν αλλοιώσει την ποιότητα της προσφερόμενης εμπειρίας», σημειώνει επιχειρηματίας από το νησί. Επιπλέον, σε αυτά τα επίπεδα τιμών καλείται πλέον να αποδείξει γιατί είναι καλύτερο να επισκεφθεί τη Μύκονο και όχι κάποιον άλλον διακεκριμένο διεθνή προορισμό του επιπέδου της.
Μείωση αφίξεων και στη Σαντορίνη
Κατά 7,9% είναι μειωμένες οι απευθείας αφίξεις ξένων ταξιδιωτών στη Σαντορίνη, η οποία το 2022 σημείωσε ρεκόρ με 1,683 εκατ. αφίξεις ξένων. Ανεπαρκείς υποδομές, εντονότατο κυκλοφοριακό πρόβλημα, διαρκής συνωστισμός από τη συνεχή ανεξέλεγκτη κατάπλευση κρουαζιεροπλοίων και δυσκολίες στη διαχείριση του προορισμού αποθαρρύνουν τους ταξιδιώτες παρά τη μοναδική παγκοσμίως φυσική ομορφιά της και τοπική κουλτούρα. Η Σαντορίνη εξάλλου αποτελεί διεθνές case study υπερτουρισμού, με τις αυτοδιοικητικές, περιφερειακές και εθνικές αρχές να μην έχουν καταφέρει ακόμα να αντιμετωπίσουν έστω και στοιχειωδώς το πρόβλημα.
Τα «σκήπτρα» σε Αντίπαρο και Πάτμο
Ενώ οι ξένοι δείχνουν να έχουν δεύτερες σκέψεις για τη Μύκονο και τη Σαντορίνη, όσοι από τους ευκατάστατους επισκέπτες τους αγαπούν την Ελλάδα αλλά και Ελληνες που συνήθιζαν να επισκέπτονται τη Μύκονο για τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της στρέφονται προς δύο κυρίως εναλλακτικούς προορισμούς: την Αντίπαρο και την Πάτμο. Νησιά αμφότερα που έχουν αναπτυχθεί έντονα τα τελευταία 10 χρόνια πασχίζουν φέτος να αντεπεξέλθουν στον αυξημένο αριθμό λίαν απαιτητικών επισκεπτών. Με ιδιαίτερα ανεπτυγμένη την αγορά ακριβών ακινήτων, τόσο η Αντίπαρος όσο και η Πάτμος γνώρισαν φέτος μεγάλο αριθμό αφίξεων ήδη από τον Ιούνιο, ενώ εκτιμάται πως η σεζόν θα είναι ιδιαίτερα ενισχυμένη και τον Σεπτέμβριο. Προσωπικότητες που άλλοτε επισκέπτονταν τα καλοκαίρια τη Μύκονο, βρέθηκαν φέτος στους δύο αυτούς κοσμοπολίτικους και πολύ λιγότερο κορεσμένους συγκριτικά προορισμούς.
Βουλιάζουν οι κόλποι από θαλαμηγούς
Πολλοί άγνωστοι μέχρι πριν από λίγα χρόνια όρμοι και κολπίσκοι στο Αιγαίο και στο Ιόνιο βουλιάζουν φέτος από μικρά και μεγάλα σκάφη, ιδιόκτητα και κυρίως ναυλωμένα. Στα Δωδεκάνησα είναι εντονότατη και η παρουσία των τουρκικής προέλευσης θαλαμηγών καθώς οι ελληνικές θάλασσες παραμένουν για μία ακόμα χρονιά ο νούμερο ένα προορισμός για ναυλωμένα super yachts παγκοσμίως. Η ταυτόχρονη παρουσία τόσο μεγάλου αριθμού σκαφών εκπλήσσει δυσάρεστα Ελληνες και ξένους συμπεριλαμβανομένων όσων φτάνουν εκεί με σκάφη. Πρόκειται για εξέλιξη που αποδίδεται αφενός στην ενίσχυση του brand name της χώρας και στην απαράμιλλη φυσική ομορφιά της και αφετέρου στο γεγονός πως οι όποιες λιγοστές χρεώσεις επιβαρύνουν τα ναυλωμένα σκάφη στην Ελλάδα είναι αμελητέες. Για το σύνολο της χρονιάς η Ελλάδα παραμένει ο «νούμερο ένα» προορισμός σε ναυλώσεις σκαφών σε παγκόσμιο επίπεδο, με μερίδιο αγοράς 27% επί του συνόλου των εβδομάδων κρατήσεων θαλαμηγών μήκους άνω των 20 μέτρων, σύμφωνα με στοιχεία της International Yacht Company (IYC) που ήταν διαθέσιμα στην αρχή του καλοκαιριού. Πρόκειται για μερίδιο αυξημένο κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες από το 24% του 2022. Και διπλάσιο σχεδόν της δεύτερης Γαλλίας που βρίσκεται στο 15%.
Αύξηση σε ορεινούς προορισμούς
Το 2023 είναι η χρονιά που οι χειμερινοί προορισμοί της Ελλάδας αλλά και η ηπειρωτική χώρα εν γένει υποδέχονται τους περισσότερους τουρίστες. Ο επικεφαλής της Ατυπης Ομάδας Ξενοδόχων των Ορεινών και Ημιορεινών Προορισμών και πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Δράμας, Αγγελος Καλλίας, επικαλούμενος τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία της ομάδας δηλώνει στην «Kαθημερινή» πως χειμερινοί συνήθως προορισμοί βρίσκονται πλέον σε νέα ιστορικά υψηλά με μέση αύξηση αφίξεων της τάξης του 15%. «Ζαγοροχώρια, Δράμα, Πήλιο, Βαρδούσια αλλά και προορισμοί της ορεινής Πελοποννήσου έχουν πλήθος τουριστών και μάλιστα αλλοδαπών», σημειώνει χαρακτηριστικά, εξηγώντας πως με βάση πληροφορίες που έχει, οι πληρότητες είναι αυξημένες από 10% έως και 20% σε σχέση με άλλες περιόδους. «Εχει αρχίσει και γίνεται γνωστό στο εξωτερικό πως η Ελλάδα έχει πολύ περισσότερα μέρη από νησιά, καθώς τα προηγούμενα χρόνια πολλοί προορισμοί έχουν κάνει σημαντική δουλειά για την προώθησή τους και παράλληλα έχουν αναπτυχθεί οι νέοι οδικοί άξονες και υποδομές που κάνουν εύκολα προς τα μέρη όπως τα Ζαγοροχώρια», εξηγεί.
Νάξος, Τήνος, σε νέα υψηλά
Σημαντικά αυξημένες εμφανίζονται οι αφίξεις σε σχέση με άλλα χρόνια στη Νάξο και την Τήνο. Τα δύο κυκλαδίτικα νησιά προσελκύουν τα τελευταία έτη ολοένα και περισσότερους Ελληνες και ξένους, ενώ λειτουργούν και ως εναλλακτικοί προορισμοί στις ακριβότερες Κυκλάδες όπως η Πάρος. Η ανεπάρκεια καταλυμάτων έχει ήδη οδηγήσει τις τιμές των ακινήτων υψηλότερα, ενώ επενδύσεις γίνονται και σε ξενοδοχεία είτε παλαιά που ανακαινίζονται είτε και σε νέες υποδομές. Παράλληλα, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις και τα παραδοσιακά ενοικιαζόμενα δωμάτια γνωρίζουν χρυσές εποχές, αναφέρουν άνθρωποι που ταξίδεψαν φέτος σε αυτά τα Κυκλαδονήσια. Παράλληλα, νησιά που μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες θεωρούνταν επιεικώς «δευτεροκλασάτα» έχουν αρχίσει να προσελκύουν αγοραστικό ενδιαφέρον σε ακίνητα και παραθεριστικές κατοικίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Λέρος, νησί παρεξηγημένο, στο οποίο φέτος Ελληνες και ξένοι έχουν αρχίσει να αποκτούν ακίνητα είτε μέσα σε οικισμούς είτε σε ολόκληρες αδόμητες εκτάσεις. Για την ώρα, η μεγαλύτερη κίνηση προέρχεται από επισκέψεις από γειτονικά νησιά, αλλά το ενδιαφέρον βαίνει εντεινόμενο. Πολύ πιο μπροστά βρίσκεται η Κύθνος, η οποία παρά την απόσταση από την Αττική τα προηγούμενα χρόνια δεν κατάφερε να εκμεταλλευτεί τη μεγάλη τουριστική ανάπτυξη των Κυκλάδων.
Η εκτόξευση της Αθήνας
Τεκτονικές είναι οι αλλαγές για τον τουρισμό της Αττικής, με την Αθήνα αλλά και τους παραθαλάσσιους προορισμούς και τον Αργοσαρωνικό να αποτελούν πλέον προορισμό πρώτης επιλογής για πλήθη ξένων επισκεπτών. Η επιβατική κίνηση του αεροδρομίου της Αθήνας κατά τη διάρκεια του Ιουλίου φέτος ανήλθε σε 3,29 εκατ., αυξημένη κατά 16,1% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2022, αλλά και αυξημένη κατά 10,5% σε σχέση με το προπανδημικό έτος 2019. Τόσο η εγχώρια όσο και η διεθνής επιβατική κίνηση ξεπέρασαν τα επίπεδα του 2022 κατά 12,7% και 17,7% αντίστοιχα. Συνολικά, κατά τους επτά πρώτους μήνες του έτους, η επιβατική κίνηση του αεροδρομίου ανήλθε σε 15,37 εκατ., αυξημένη κατά 30,1% σε σύγκριση με το 2022, αλλά και κατά 7,9% σε σύγκριση με το 2019.
