Κατά την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, κάποια όργανα παρέμειναν σημαντικά για την επιβίωση μας. Άλλα έπαψαν να εξυπηρετούν κάποιον σκοπό, μολονότι ήταν πολύ χρήσιμα για συγκεκριμένες λειτουργίες στους προγόνους μας.
Δηλαδή, μπορούμε κάλλιστα να ζούμε χωρίς αυτά.
Για αυτό και έχουν χαρακτηριστεί από τους εξελικτικούς ανθρωπολόγους ως “εξελικτικά υπολείμματα”.
Η πρώτη καταγραφή έγινε το 1890, όταν ο ανατόμος Robert Wiedersheim δημοσίευσε λίστα με 86 “απομεινάρια/μέρη του σώματος που έχασαν την αρχική φυσιολογική σημασία που είχαν για τον άνθρωπο”.
Πολύ γρήγορα διαπιστώθηκε ότι είχε ‘απλωθεί’ πολύ. Για παράδειγμα, έβαλε στη λίστα τις βασικές βαλβίδες στις φλέβες που βοηθούν στη ροή του αίματος, το θύμο αδένα που είναι μεταξύ των κλειδών (στο… κενό του κέντρου κάτω από το λαιμό) και παράγει λευκά αιμοσφαίρια που καταπολεμούν τις ασθένειες, όπως και τη βλεννογόνο με την επίφυση, που παράγουν ορμόνες.
Με δεδομένο ότι η έρευνα δεν σταματά ποτέ -και σπάνια καταλήγει σε ‘συμπέρασμα-, ας δούμε πού βρίσκεται αυτήν την στιγμή ο ‘αγώνας’ για την εξεύρεση φαινομενικά άχρηστων μερών του ανθρώπινου σώματος.
Για την ακρίβεια, θα δούμε πέντε σημεία που νικήθηκαν από την εξέλιξη.
Μακρύς παλαμικός μυς
Eκτείνεται από τον καρπό μέχρι τον αγκώνα. Δεν υπάρχει πια, στο 10% των ανθρώπων. Πώς θα δεις αν τον έχεις;
Μπορείς να ακουμπήσεις το πίσω μέρος του καρπού σε ένα τραπέζι και να προσπαθήσεις να συνδέσεις τα δάχτυλα σου, με έμφαση στον αντίχειρα και το μικρό δαχτυλάκι. Αν δεις να ‘πετάγεται’ μια ζώνη μυών στον καρπό, είσαι στο 90%.
Η ύπαρξη του βοηθούσε τους προγόνους μας να σκαρφαλώνουν στα δέντρα. Εικάζεται ότι βοηθούσε τους πρώτους ανθρώπους με τη λαβή τους. Από όταν αρχίσαμε -ως είδος- να περπατάμε (πριν περίπου 3.2 εκατομμύρια χρόνια), έγινε άχρηστος.
Έχει διαπιστωθεί πως η δύναμη της λαβής είναι ίδια, είτε υπάρχει ο μυς, είτε όχι.
Κόκκυγας
Τα ανθρώπινα έμβρυα αναπτύσσουν ‘ουρά’ μεταξύ των πέντε και των οκτώ εβδομάδων, μετά τη σύλληψη. Εξαφανίζεται στη γέννα, όταν οι υπόλοιποι σπόνδυλοι συγχωνεύονται για να σχηματίσουν τον κόκκυγα (ή ουραίο οστό).
Οι ουρές βοήθησαν τους προγόνους μας με την κινητικότητα και την ισορροπία. Από όταν αρχίσαμε να περπατάμε, συρρικνώθηκαν και έτσι πλέον, ο κόκκυγας δεν εξυπηρετεί πλέον κανένα σκοπό.
Εάν μωρό γεννηθεί με υπολειπόμενη ουρά (πράγμα σπάνιο), αφαιρείται μέσω επέμβασης, χωρίς πρόβλημα.
Ωτιαίοι μύες
Οι ωτιαίοι μύες του αυτιού βοηθούν άλλα θηλαστικά να εντοπίζουν τον ήχο και να εκφράζουν συναισθήματα. Για παράδειγμα, οι γάτες κουνούν τα αυτιά τους, ώστε να ακούν καλύτερα. Οι άνθρωποι έχουμε εύκαμπτους λαιμούς (πια) και έτσι δεν έχουμε την ανάγκη να κινούμε τα αυτιά μας, προς τους ήχους.
Η μόνη χρήση των συγκεκριμένων μυών είναι… για να διασκεδάζουμε τους φίλους μας, με την ικανότητα μας να κουνάμε τα αυτιά μας.
Σκωληκοειδής απόφυση
Πριν πολλά χρόνια βοηθούσε τους ανθρώπους να αφομοιώσουν φυτά που ήταν πλούσια σε κυτταρίνη.
Ενώ τα φυτοφάγα σπονδυλωτά εξακολουθούν να βασίζονται στο σκωληκοειδές τους, ως προς την επεξεργασία των φυτών, το όργανο δεν αποτελεί μέρος πια ενεργό μέλος του ανθρώπινου πεπτικού συστήματος. Ο λόγος έχει να κάνει με την ποικιλία της διατροφής μας, ως εκ τούτου δεν χρειαζόμαστε το πολύ μακρύ και περίπλοκο εντερικό σύστημα.
Την ίδια ώρα, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η σκωληκοειδής απόφυση αποθηκεύει ορισμένα χρήσιμα βακτήρια του εντέρου. Δεν είναι όμως, σαφές αν αυτή ήταν πάντα η λειτουργία του ή αν προέκυψε από την προσαρμογή στα νέα δεδομένα.
Θα πρότεινα να βάλουμε ένα ερωτηματικό, έως ότου καταλήξει η επιστήμη στο αν είναι άχρηστο ή χρήσιμο όργανο.
Πυραμιδικός μυς
Βρίσκεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς, έχει σχήμα τριγώνου. Ο μέσος άνθρωπος έχει από μηδέν έως δύο από αυτούς τους μύες (το 20% δεν έχει), που δεν βοηθούν κάπου. Σύμφωνα με την Britannica, μπορεί να βοηθήσει στη σύσπαση της γραμμικής άλμπας*, αλλά αυτό δεν σχετίζεται με τη λειτουργία των κοιλιακών μυών μας.
*Η γραμμική άλμπα είναι μια λεπτή ταινία συνδετικού ιστού που τρέχει κάτω από το μπροστινό μέρος της κοιλιάς. Διαχωρίζει την αριστερή και τη δεξιά πλευρά του ορθού κοιλιακού. Ο ορθός κοιλιακός είναι γνωστός ως six pack. Ξεκινά στο κάτω άκρο του στέρνου (στήθος) και τελειώνει στο ηβικό οστό.
ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΦΡΟΝΙΜΙΤΕΣ
Αν αναρωτιέσαι γιατί δεν έχουμε όλοι φρονιμίτες, είναι επειδή οι πρόγονοι μας είχαν δυνατά σαγόνια και τρίτους γομφίους (βλ. φρονιμίτες), για το μάσημα της τροφής. Που δεν ήταν μαλακή, όπως είναι σήμερα -που έχουμε μικρότερες γνάθους.
Έτσι, τη σύχρονη περίοδο τουλάχιστον 1 στους τέσσερις φρονιμίτες, δεν αναπτύσσονται. Και όταν αναπτύσσονται στα εντός, πολύ συχνά δεν ‘βγαίνουν’ από το ούλο. Αυτό συμβαίνει επειδή τα σαγόνια των ανθρώπων είναι συχνά πολύ μικρά, για να χωρέσουν όλα τα δόντια.
Έχει διαπιστωθεί και ότι ως προς το μικρότερο μέγεθος των σαγονιών, παίζει μεγαλύτερο ρόλο το τι τρώμε όταν είμαστε παιδιά.
Όπως αναφέρει το Discover, η κατανάλωση δύσκολα μασώμενων τροφών, όπως ωμά λαχανικά και ξηροί καρποί, μπορεί να διεγείρει την ανάπτυξη της γνάθου. Η κατανάλωση μαλακών, επεξεργασμένων τροφών εμποδίζει κάπως την ανάπτυξη της γνάθου, αφήνοντας ελάχιστο χώρο για τους φρονιμίτες.
Bonus
Οι μυικές ίνες (ανελκτήρες μύες) που μας δίνουν την ανατριχίλα (βλ. ανόρθωση τριχών) όταν συστέλλονται, υπάρχουν σε πολλά θηλαστικά, ως μηχανισμός άμυνας σε απειλές ή το κρύο. Φέρε στο μυαλό σου την εικόνα γάτας που σηκώνει το τρίχωμα της και θα καταλάβεις.
Οι πρόγονοί μας, που είχαν πολύ περισσότερες τρίχες στο σώμα, τις χρησιμοποιούσαν προς όφελος τους. Στα ζώα με χοντρή γούνα, βοηθούν στην παροχή μόνωσης, ενώ κάνουν άλλα ζώα να φαίνονται μεγαλύτερα. Στον σύγχρονο άνθρωπο δεν έχουν καμία ουσιαστική χρησιμότητα.
