Η ιστορία του κινήματος των βίγκαν. Οι διάσημοι χορτοφάγοι της ιστορίας και η μόδα των τελευταίων χρόνων. Ο δεκάλογος του καλού βίγκαν
Νοέμβριος 1944. Μπορεί η ιδέα της αυστηρής χορτοφαγίας να υπήρχε από την αρχαιότητα, όμως για πρώτη φορά εκφράστηκε με επισημότητα από έξι πρωτοπόρους χορτοφάγους στη Βρετανία της δεκαετίας του ’40. Παρά τις αρχικές αντιδράσεις, το κίνημα άρχισε να μεγαλώνει και να αποκτά φανατικούς υποστηρικτές.
Επιφανείς χορτοφάγοι της ιστορίας
Χιλιάδες χρόνια, πριν οι βίγκαν αποκτήσουν όνομα και ενιαία ιδεολογία, οι βάσεις είχαν ήδη τεθεί από αρχαίους φιλοσόφους. Για το κίνημα, ένας από τους πρωτεργάτες θεωρείται ο Πυθαγόρας. Ο μεγάλος μαθηματικός της αρχαιότητας είχε εκφράσει ανοιχτά την πεποίθηση περί κατάργηση της κρεοφαγίας. Υποστήριζε ότι όλα τα έμβια όντα έχουν ψυχή και συναισθήματα. Θεωρούσε ανήθικη τη θανάτωση και την εκμετάλλευση των ζώων κι έτσι, τόσο ο ίδιος, όσο και οι οπαδοί του είχαν εξορίσει τα ζώα από το τραπέζι τους.
Περίπου την ίδια περίοδο στην Ινδία, ο Βούδας κήρυττε στους ακολούθους του παρόμοια ιδεολογία. Και η λίστα των ιστορικών προσωπικοτήτων που ασπάζονταν τη χορτοφαγία είναι τεράστια. Πλούταρχος, Γκάντι, Τολστόι, Ντα Βίντσι.
Ο Αϊνστάιν πριν αποβάλλει το κρέας από τη διατροφή του κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του, δήλωνε «Πάντα έτρωγα σάρκα ζώων με κάπως ένοχη συνείδηση». Κάποιοι από τους παραπάνω εξαιρούσαν κάθε ζωικό παράγωγο από το διατροφολόγιό τους, μερικοί ακολουθούσαν μία λιγότερο αυστηρή χορτοφαγική διατροφή, ενώ για πολλούς τα ιστορικά στοιχεία δεν είναι ξεκάθαρα. Το σίγουρο είναι ότι δεν υπήρχε μία σαφής κοινή γραμμή ή κάποιο κίνημα που ακολουθούσαν.
Η «βίγκαν κοινότητα» και πώς πήρε το όνομά της
Η πρώτη επίσημη οργάνωση χορτοφάγων ιδρύθηκε περί τα μέσα του 19ου αιώνα στην Αγγλία. Αν και ανάμεσά τους υπήρχαν και εκείνοι που αυστηρά απέκλειαν τα γαλακτοκομικά και τα αυγά από τη διατροφή τους, αποτελούσαν μία ανοργάνωτη μειοψηφία. Η πρώτη προσπάθεια οργάνωσής τους μαζικά έγινε έναν αιώνα αργότερα.
Το Νοέμβριο του 1944, έξι από τα πλέον δραστήρια μέλη της “Vegeterian Society” συγκεντρώθηκαν με σκοπό να ιδρύσουν ένα νέο σύλλογο. Αυτός που εφηύρε την ονομασία του νέου αυτού κινήματος ήταν ο Ντόναλντ Γουάτσον. Παίρνοντας τα πρώτα και τα τελευταία γράμματα της λέξης «vegetarian», καθιέρωσε τον πασίγνωστο σήμερα όρο.
«Vegan: διότι σημαίνει την αρχή και το τέλος κάθε βετζετέριαν» ήταν η ερμηνεία που έδωσε ο Γουάτσον. Ωστόσο, ο επίσημος ορισμός της ιδεολογίας των βίγκαν ήρθε μερικά χρόνια μετά. Το 1949 η Λέσλι Κρος, δραστήριο μέλος του κινήματος, όρισε την αυστηρή χορτοφαγία ως «την αρχή της χειραφέτησης των ζώων από την ανθρώπινη εκμετάλλευση. Με άλλα λόγια, η αυστηρή χορτοφαγία επιζητά το τέλος της χρήσης των ζώων από τον άνθρωπο για τροφή, ανέσεις, δουλειά, κυνήγι, ζωοτομία, και οποιαδήποτε άλλο μέσο περιλαμβάνει την εκμετάλλευση της πανίδας από τον άνθρωπο».
Όπως και στην αρχαιότητα, η κινητήρια δύναμη της πλειοψηφίας των ανθρώπων που επέλεγε την περίοδο εκείνη να ακολουθήσει ένα χορτοφαγικό τρόπο ζωής ήταν σχεδόν αποκλειστικά οι ηθικοί λόγοι. Τα ζητήματα της υγείας και των περιβαλλοντικών οφελών ήρθαν στο προσκήνιο αρκετές δεκαετίες αργότερα. Τα πρώτα χρόνια τα μέλη ήταν ελάχιστα και το κίνημα σχεδόν άγνωστο στο ευρύ κοινό. Κατά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 άρχισε να κερδίζει περισσότερο έδαφος σε χώρες όπως η Αγγλία και η Αμερική, ενώ σε πολλές περιπτώσεις συνδέθηκε με άλλα περιθωριακά κινήματα και υποκουλτούρες όπως εκείνα της πανκ και των χίπηδων της εποχής.
Με την πάροδο του χρόνου, έρευνες που άρχισαν να αναδύονται σχετικά με τα οφέλη της χορτοφαγίας, καθώς και η διατροφική ποικιλία και διαθεσιμότητα που έφερε η παγκοσμιοποίηση στις δυτικές κοινωνίες, ευνόησε ιδιαίτερα την ανάπτυξη και την εξάπλωση της ιδεολογίας. Η ζήτηση προϊόντων με σαφή ένδειξη απουσίας συστατικών ζωικής προέλευσης άρχισε να γίνεται ολοένα εντονότερη και τα μαγαζιά ξεκίνησαν να εντάσσουν στο μενού τους πολλές εναλλακτικές επιλογές. Ιδιαίτερα, η έλευση του 21ου αιώνα έφερε μία ραγδαία άνοδο στη δημοφιλία του κινήματος.
Οι χορτοφάγοι αποσυνδέθηκαν από θρησκευτικές ομάδες που απέχουν από τα ζωικά λόγω νηστείας, και μετατράπηκαν σε υπολογίσιμη καταναλωτική δύναμη με φωνή και απαιτήσεις. Οι χορτοφαγικές κοινότητες όλων των δυτικών χωρών έκαναν αισθητή την παρουσία τους με μαζικές δράσεις, πορείες και συχνά με αμφιλεγόμενες εκστρατείες, που ουκ ολίγες φορές έχουν προκαλέσει αντιδράσεις εξαιτίας των ωμών αναπαραστάσεων.
Σήμερα, η Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας έχει δηλώσει ρητά ότι «οι χορτοφαγικές διατροφές είναι κατάλληλες για όλα τα στάδια του κύκλου της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της εγκυμοσύνης, του θηλασμού, της βρεφικής, παιδικής κι εφηβικής ηλικίας και της ενήλικης ζωής».
mixanitouxronou.gr
