Γιάννης Παπαδόπουλος
Επί ημέρες, υπό τον φόβο των βομβαρδισμών, ήταν αδύνατο να κοιμηθούν έστω τρεις ώρες συνεχόμενα. Μετρούσαν το νερό με τη σταγόνα και μοιράζονταν το ίδιο πάτωμα μαζί με άλλους εκτοπισμένους. Ο πλαστικός χειρουργός Αλέξανδρος Ελ Ζανίν απεγκλωβίστηκε με τη βοήθεια των ελληνικών αρχών, μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του, στις αρχές Νοεμβρίου από τη Λωρίδα της Γάζας και πλέον τους φιλοξενούν φίλοι τους στη Σαλαμίνα. Ακόμη κι αν ξέφυγε από τη δίνη του πολέμου, άφησε πίσω συγγενείς και διαλυμένα σπίτια. Η σκέψη του βρίσκεται στα συντρίμμια. «Η Γάζα είναι αυτή τη στιγμή η μεγαλύτερη φυλακή στον κόσμο», λέει. «Στα δευτερόλεπτα εκεί παίζεται η ζωή σου».
Το 1981, σε ηλικία 18 ετών, ο Ελ Ζανίν ήρθε για σπουδές στην Ελλάδα. Εμαθε τη γλώσσα στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα. Επέλεξε να εγκατασταθεί εδώ γιατί από μικρός, όπως λέει, ήταν «μανιακός» με την Ιστορία. Πραγματοποίησε την ειδικότητά του στον «Αγιο Σάββα» και στο Ασκληπιείο Βούλας, έλαβε την ελληνική υπηκοότητα, ολοκλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία στην Αλεξανδρούπολη και άλλαξε το όνομά του από Σαλάχ σε Αλέξανδρος. Ηταν η περίοδος του μακεδονικού ζητήματος τότε, όπως θυμάται, και επέλεξε να ονομάσει τον πρωτότοκο γιο του Φίλιππο. Δηλώνει ότι θαύμαζε τον Ανδρέα Παπανδρέου. «Είχε χάρισμα και κότσια», λέει, για τη στάση που κρατούσε στην Ευρώπη, αλλά και για τη θέση που είχε πάρει στο παλαιστινιακό ζήτημα.
Ιατρείο στα Καμίνια
Ο Ελ Ζανίν συνεργάστηκε με ιδιωτικές κλινικές στην Αττική και διατηρούσε δικό του ιατρείο στα Καμίνια. Είχε συμπληρώσει 30 χρόνια στην Ελλάδα, ώσπου το 2011 επέστρεψε οικογενειακώς στη Γάζα. «Είμαι ο μοναδικός που είχε εκεί πλήρη ειδικότητα πλαστικής χειρουργικής», λέει στην «Κ» όταν τον συναντάμε στη Σαλαμίνα, λίγες ημέρες μετά τον απεγκλωβισμό. Στη Γάζα έκανε αισθητικές επεμβάσεις, όπως λιποαναρροφήσεις και πλαστικές σε μύτες, αλλά και επανορθωτικά χειρουργεία σε τραύματα που είχαν προκληθεί από τους διαδοχικούς πολέμους. Το 2015, σε δημοσίευμα του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters, αναφερόταν ότι με τα χρόνια οι ασθενείς που έβλεπε αυξάνονταν, φτάνοντας τότε και τους 15 την ημέρα.
«Ο κόσμος νομίζει ότι οι Παλαιστίνιοι έχουν γεννηθεί για να πεθάνουν ή να γίνουν τρομοκράτες. Οχι, είναι όπως όλοι. Δεν ψάχνουμε, ούτε θέλουμε να πεθάνουμε. Αγαπάμε τη ζωή. Οταν έρχεται μια γυναίκα να φτιάξει το πρόσωπό της, δεν σημαίνει ότι της περισσεύουν τα λεφτά, μπορεί να τα μαζεύει δύο χρόνια. Η γυναίκα θέλει την ομορφιά της, για τον άντρα της, για το παιδί της, για τον εαυτό της», λέει.
Με το που ξέσπασε ο πόλεμος, μετέφερε άμεσα την οικογένειά του σε άλλα σπίτια στην πυκνοκατοικημένη πόλη της Γάζας, την οποία θεωρούσε πιο ασφαλή. Η σφοδρότητα των βομβαρδισμών τον ανάγκασε να κινηθεί νοτιότερα. «Χάνεις την αίσθηση του χρόνου. Τι αλλάζει από μέρα σε μέρα; Τα ίδια ακούς. Χτυπήματα και σκοτωμούς, χθες εδώ, αύριο εκεί. Σε κατάσταση πολέμου απαγορεύεται να χτυπάς νοσοκομεία ή παιδιά και γίνεται σφαγή», λέει.
Ο κόσμος νομίζει ότι οι Παλαιστίνιοι έχουν γεννηθεί για να πεθάνουν ή να γίνουν τρομοκράτες. Οχι, είναι όπως όλοι. Δεν ψάχνουμε, ούτε θέλουμε να πεθάνουμε. Αγαπάμε τη ζωή.
Περιγράφει ότι δύο σχολεία στη Ράφα είχαν κατακλυστεί από εκτοπισμένους. Μαζί με άλλους προσπάθησε να βοηθήσει στην οργάνωση. Εβγαλαν από τις αίθουσες τα θρανία ώστε να μείνουν εκεί οι γυναίκες με τα παιδιά, ενώ οι άνδρες κοιμήθηκαν στις αυλές, ο ένας δίπλα στον άλλο. Ανά τάξη ορίστηκε κάποιος υπεύθυνος για να καταγράψει ονόματα, ηλικίες, ποιος είχε πίεση ή σάκχαρο, ποια ήταν έγκυος. Εστησε και ένα πρόχειρο ιατρείο βλέποντας εκατοντάδες άτομα την ημέρα. Τα φάρμακα ήταν ελάχιστα, η ανθρωπιστική βοήθεια αργούσε και όταν πλέον έφτασε, όπως περιγράφει ο Ελ Ζανίν, δεν επαρκούσε για να καλύψει τις ανάγκες. Ακόμη και η γεννήτρια που τους τροφοδοτούσε με ρεύμα περιόριζε αναγκαστικά τη λειτουργία της, από τρεις ώρες το πρωί και άλλες τόσες το βράδυ, έπεσε στις δύο ώρες και μετά ακόμη λιγότερο.
«Οταν μίλησα με το προξενείο, είπα ότι είμαι εδώ και βοηθάω στο όνομα της Ελλάδας», λέει. «Κάθε άνθρωπος φοβάται, αλλά δεν μπορείς να είσαι εγκλωβισμένος στον φόβο σου. Τι να κάνεις; Να κρυφτείς σε μια γωνιά;».
«Ημέρες φρίκης»
Ο πόλεμος βρήκε στην Παλαιστίνη και τον Ατέφ Ρατζάμπ, ο οποίος το 1984 είχε έρθει για σπουδές στην Ελλάδα, παντρεύτηκε, απέκτησε την υπηκοότητα και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Λέει ότι επισκέφθηκε τους συγγενείς του στην πόλη της Γάζας τον Σεπτέμβριο και εγκλωβίστηκε εκεί. Το πρωί της 7ης Οκτωβρίου ξύπνησε από τους κρότους. «Νόμιζα ότι έριχνε κεραυνούς, αλλά είδα φωτιά στον ουρανό. Ηταν οι ρουκέτες της Χαμάς», λέει στην «Κ». «Κάλεσα το ελληνικό προξενείο στα Ιεροσόλυμα και είπα ότι πρέπει να φύγω, θα γίνει πόλεμος. Είπαν ότι θα έκαναν ό,τι μπορούσαν και τους ευχαριστώ».
Ο δρόμος προς τα νότια δεν ήταν εύκολα προσπελάσιμος. Υπήρχε, όπως περιγράφει, ο κίνδυνος και ο φόβος βομβαρδισμού από το Ισραήλ. Θυμάται πώς αποχαιρέτησε τη γυναίκα του, η οποία βρισκόταν στην Ελλάδα, στο τελευταίο τους τηλεφώνημα προτού διακοπούν οι επικοινωνίες. «Της είπα ότι μάλλον δύσκολα θα τα καταφέρω γιατί περιμένουμε ανά πάσα στιγμή να πεθάνουμε», τονίζει.
Ο Ρατζάμπ και ο Ελ Ζανίν βρίσκονταν στη λίστα των ελληνικών προξενικών αρχών στα Ιεροσόλυμα που προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν τον απεγκλωβισμό Ελλήνων. Συνολικά 16 άτομα (12 Ελληνες υπήκοοι και τέσσερα μέλη οικογενειών) επαναπατρίστηκαν μέσω Αιγύπτου, ενώ σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εξωτερικών, μέχρι πρόσφατα στη Γάζα παρέμεναν άλλοι οκτώ Ελληνες. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, για πολλές ημέρες δεν υπήρχε σαφής προοπτική διάνοιξης συνοριακού περάσματος και αυτό έγινε εφικτό κατόπιν πολλών συνεννοήσεων.
Ο Ελ Ζανίν τονίζει ότι πρέπει να δοθεί πολιτική λύση στο θέμα της Παλαιστίνης και ότι θέλει να επιστρέψει στη Γάζα «μόλις ηρεμήσουν τα πράγματα». «Το σπίτι ξέχασέ το, το ιατρείο το ίδιο», λέει επισημαίνοντας ότι το μεγαλύτερο μέρος της πόλης έχει καταστραφεί. «Θέλω όμως να γυρίσω για να βοηθήσω όσο μπορώ. Υπάρχουν χιλιάδες τραυματίες που χρειάζονται θεραπεία και παρακολούθηση».
