Ναπολέων Λιναρδάτος
Στην εποχή που οι τηλεοπτικές παραγωγές είναι περιορισμένες είναι ευχάριστο να βλέπεις προσπάθειες που καταφέρνουν πολλά με λίγα. Η τηλεοπτική συνέντευξη του κ. Στέλιου Ράμφου ίσως ήταν η καλύτερη σατιρική παραγωγή του καλοκαιριού. Η ποιότητα της σάτιρας ήταν ιδιαίτερα υψηλή μιας και οι συμμετέχοντες έδιναν την εντύπωση ότι ήταν εντελώς ανύποπτοι του γεγονότος.
Για όσους δεν τον γνωρίζουν ο κ. Στέλιος Ράμφος είναι ο ιδεολογικός γκουρού της αυτοανακηρυχθείσας πεφωτισμένης Ελλάδας. Αυτή η Ελλάδα είναι κατά δήλωσίν ευρωπαϊκή, προοδευτική, κοσμοπολίτικη και μεταεθνική. Το μέγιστο ηθικό της προτέρημα είναι η διαφοροποίηση της από την πλέμπα, ή τα «ευρέα λαϊκά στρώματα» για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο του κ. Ράμφου. Τα οποία ενίοτε έχουν το θράσος να απορρίπτουν τις επιλογές της πεφωτισμένης «ελίτ».
Το πλεονέκτημα του κ. Ράμφου είναι η ικανότητα του να δίνει απλουστευτικές απαντήσεις υπό την μορφή περισπούδαστης φιλοσοφικής σκέψεως. Το τετριμμένο της ουσίας επικαλύπτεται από το περίτεχνο της διατύπωσης. Ο αναγνώστης ή τηλεθεατής του κ Ράμφου, από την μια είναι καταναλωτής διανοητικά εύκολου υλικού, από την άλλη έχει την εντύπωση ότι η κατανάλωση αυτού του υλικού τον κατατάσσει στην σκεπτόμενη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας. «Απ’ έξω εμφάνιση, από μέσα άνεση.» Εν συντομία, ο κ. Ράμφος δεν είναι παρά ο Πάουλο Κοέλιο της Πεντέλης.
«Πιο είναι το πρόβλημα σήμερα» αναρωτήθηκε ο κ. Ράμφος. «Δεν έχουμε κράτος» απάντησε, γιατί «συναισθηματικά η οικογένεια είναι ισχυρότερη.» Η διατύπωση εδώ έχει την σημασία της. Αντί για μια διατύπωση του τύπου, για παράδειγμα, ασθενές, διογκωμένο, διεφθαρμένο, πελατειακό κράτος, ο κ. Ράμφος θέτει το ζήτημα μιας δυαδικής επιλογής μεταξύ μιας οντότητας που μπορεί να ορισθεί ως κράτος μόνο όταν συγκεντρώνει έναν ικανό αριθμό χαρακτηριστικών που ικανοποιούν τον κ. Ράμφο, ή, κάποιο μόρφωμα που έχει δημιουργηθεί στην θέση του κράτους, λόγω της υπερανάπτυξης άλλων θεσμών, και συγκεκριμένα της οικογένειας.
Αυτή η δυαδική επιλογή είναι ιδιαίτερα βολική για τον κ. Ράμφο γιατί έτσι αποφεύγει μια πιο ενδελεχή και απαιτητική συγκριτική ανάλυση της θεωρίας του, οικογένεια εναντίον κράτους, που θα τον ανάγκαζε να εξετάσει τις ιστορικές και κοινωνικές καταβολές του μοντέρνου δυτικού κράτους σε ένα πλαίσιο που θα ήταν εμπειρικά πιο «μετρήσιμο» και προσβάσιμο. Αποφεύγει αυτό που λέγεται στην φιλοσοφία η αρχή της διαψευσιμότητας, σύμφωνα με την οποία το αληθές μιας θεωρίας εξαρτάται και από την δυνατότητα να είναι διαψεύσιμη, δηλαδή να μπορεί να αποδειχτεί σωστή ή λανθασμένη.
Η ειρωνεία της συγκεκριμένης υπόθεσης είναι ότι τα θετικά χαρακτηριστικά του μοντέρνου δυτικού κράτους αναπτύχθηκαν λόγω του γεγονότος ότι αναπτύχθηκε σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, όπου άλλοι θεσμοί ήταν εξίσου σημαντικοί, όπως η οικογένεια ή η εκκλησία, και έτσι απέκτησε ιδιαιτερότητες, όπως η διάκριση των εξουσιών, ο κοινοβουλευτισμός, η ελευθερία του λόγου, το δικαίωμα στην ατομική ιδιοκτησία, που το έδωσαν την δυνατότητα να ξεπεράσει ηθικά και υλικά τον ανατολίτικο δεσποτισμό.
Στην Ελλάδα που «είμαστε όλοι Πασόκ, και μόνο Πασόκ», και που η επίσημη πλέον θρησκεία είναι ο κρατισμός, ο κ. Ράμφος έρχεται να απενεχοποιήσει την συνείδηση μας από το γεγονός ότι ο κρατισμός απέτυχε και στην Ελλάδα. Απλά μας λέει ότι δεν προχώρησε αρκετά, δεν επεκτάθηκε όσο θα έπρεπε, η περαιτέρω κρατικοποίηση της καθημερινότητας και των λειτουργιών της οικογένειας είναι αναγκαία προκειμένου τελικά να επιτύχει. Δηλαδή, αν θεωρητικολογήσεις αρκετά, το σύμπαν συνωμοτεί στο να διατηρήσεις τις αυταπάτες σου.
